معماري اوُباداش، معرفي و تحليل ساختاري-كاركردي مسكن ييلاقي ايل كوچ‌‌‌‌‌‌رو قاراداغ آذربايجان، شمال‌ غرب ايران

Obādāš Architecture, Introduction and Structural-Functional Analysis of Summer Housing of Qaradagh Nomadic Tribe, Azerbaijan, Northwest of Iran

كوچ منظم عمودي درون يك قلمرو بوم‌شناختي واحد، كه از مشخصه‌هاي مناطق اقليمي نيمه‌خشك است، با نظام معيشتي و اجتماعي و اقتصادي مستقل بر پايه دامداري ناب، از ويژ‌گي‌هاي بارز ايل كوچ‌رو قاراداغ است. در واقع شاخصه‌هاي محيطي و زيست‌بوم حاكم بر منطقه سبب شده است تا ايل كوچ‌رو قاراداغ، الگوي خاصي را در مقوله كوچ و استقرارهاي موقت و حتي سنت‌هاي تدفين از بازه زماني عصر آهن تا عصر حاضر دنبال كند. موضوع مورد مطالعه اين پژوهش، مسكن ييلاقي ايل كوچ‌رو محال قاراداغ يعني «اوُباداش» است كه از منظر معماري و شكل ساختمان مورد بحث قرار مي‌گيرد و ارتباط آن با متغير فرهنگ و جغرافيا تفسير مي‌شود. اين تحقيق وجود هماهنگي بين فضا و سازه را نيز به طور ضمني در مورد «اوُبا» به اثبات مي‌رساند. ارتباط فضا و سازه به گونه سازگاري در ابعاد زندگي «اوُبا» در مقام كوچ‌رو قابل تأمل است. فرض اصلي اين است: الگوي معماري اوُباداش كه مي‌توان آن را مرحله گذر معماري كوچ‌رو به معماري يكجانشين در نظر گرفت، تابعي از نمادهاي اجتماعي-فرهنگي است كه با مشخصه‌هاي اقليم منطقه، كه جغرافياي نيمه‌خشك است، سازگار شده است. روش اصلي مورد استفاد در اين پژوهش، رويكرد مردم‌شناسي است و براي مستندسازي آثار معماري موجود، از شيوه‌ها و فنون معماري از جمله رولِوه استفاده شده است.

Regular vertical migration within a single ecological domain characterized by semi-arid climatic zones with an independent subsistence, social and economic system based on pure herding is a prominent feature of the nomadic tribes of Qārādāğ . In fact, the environmental and ecological characteristics of the region have caused the nomadic tribes of Qārādāğ to follow a specific pattern in the category of migration and temporary settlements and even burial traditions since the Iron Age. The main issue of this research is the summer housing (Yāylāq) of the nomadic tribes of Qārādāğ called "Obādāš", which will be discussed from the perspective of architecture and style of construction and interpreted in general terms in relation to culture and reveal the effect of geography and culture on it. This study also implicitly proves the existence of harmony between space and structure in the case of Obā. The relationship between space and structure is conceivable in terms of adaptation to the dimensions of Obā's life as a nomad. The main assumption is that the summer architecture pattern of the nomadic tribes of Qārādāğ, which can be considered as the transition stage of nomadic architecture to settled architecture, is a function of socio-cultural symbols that are adapted to the characteristics of the region climate, which is semi-arid geography. The main method used in this research is anthropological approach and of course, architectural methods and techniques such as Roleve have been used to document the existing architectural works.