بررسي اثرات بيوچار شاخ و برگ هرس شده درختان هلو بر خصوصيات خاك مراتع قشلاقي (مطالعه موردي : آق قلا، استان گلستان)

سابقه و هدف: فقر خاك از مواد مغذي از مشكلات اصلي خاك هاي مراتع خشك و نيمه‌خشك ايران است. كاربرد اصلاح‌كننده هاي خاك مي‌تواند يكي از راه حل هاي موجود جهت بهبود كيفيت خاك اين اراضي باشد. كاربرد بيوچار به علت پايداري اين اصلاح كننده خاك در مقابل تجزيه ميكروبي و زمان ماندگاري طـولاني آن باعـث افزايش مواد آلي خاك شده، خصوصيات خاك را بهبود بخشيده و كيفيت علوفه گياهان مرتعي را نيز افزايش مي‌دهد. مطالعات صورت گرفته در خصوص اثرات كاربرد بيوچار بر خصوصيات خاك و رشد گياهان اغلب در مزارع مناطق استوايي و خاك هاي اسيدي انجام شده است. در تحقيق حاضر، اثرات بيوچارهاي توليد شده در دماهاي مختلف از شاخ و برگ هرس شده درختان هلو بر خصوصيات يك خاك مرتعي با بافت سيلتيلومي و اسيديته قليايي كه شاخص مراتع قشلاقي استان گلستان مي‌باشد، بررسي مي‌گردد.مواد و روش: شاخ و برگ هرس شده درختان هلو از باغات اطراف شهرستان گرگان تهيه شد و در آزمايشگاه، با استفاده از كوره الكتريكي و در دماهاي 200،300، 400 و 500 درجه سانتي‌گراد و با زمان ماندگاري يك ساعت، بيوچارهاي مختلفي توليد شد. سپس، خصوصيات بيوچارهاي توليد شده شامل اسيديته ، هدايت الكتريكي، كربن آلي، نيتروژن كل، فسفر قابل جذب، سديم، پتاسيم، كلسيم و منيزيم محلول اندازه‌گيري شد. خاك مورد استفاده در پژوهش حاضر از عمق 200 سانتيمتري ايستگاه آموزشي ـ پژوهشي منگالي واقع در شمال غرب شهرستان آق‌قلا در استان گلستان برداشت شد و برخي خصوصيات فيزيكي، شيميايي و بيولوژيك آن قبل از تيمار شدن با بيوچار اندازه گيري شد. خاك، با بيوچارهاي توليد شده در دماهاي مختلف (200، 300، 400 و 500 درجه سانتي‌گراد) در چهار تكرار تيمار شد و به مدت 56 روز در انكوباتور قرار گرفت. پس از اتمام دوره انكوباسيون، از خاك گلدان‌ها نمونه‌برداري انجام شد و خصوصيات شيميايي و بيولوژيكي آن‌ها اندازه‌گيري شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه خاك تيمار شده با بيوچار توليد شده در دماي 200 درجه سانتي‌گراد داراي كمترين اسيديته (1/8) و خاك تيمار شده با بيوچار توليد شده در دماي 500 درجه سانتي‌گراد داراي بيشترين اسيديته (79/8) است. بيشترين و كمترين افزايش در مقادير ظرفيت تبادل كاتيوني خاك، كربن آلي، ازت كل، بيوماس ميكربي و تنفس ميكربي به ترتيب در خاك تيمار شده با بيوچارهاي توليد شده در دماهاي 400 و 200 درجه سانتي گراد مشاهده گرديد. نتيجه‌گيري: كاربرد بيوچار شاخ و برگ هرس شده درختان هلو كه در دماي 400 درجه سانتي‌گراد توليد شده‌اند، جهت اصلاح خصوصيات خاك هاي قليايي مراتع خشك و نيمه خشك توصيه مي‌شود.