تدوين و اعتبارسنجي ابزار ارزشيابي دوره‌ي كارآموزي در عرصه رشته مهندسي بهداشت حرفه‌اي و ايمني كار

زمينه و هدف: مشكلات و دغدغه‌هاي مرتبط با ارزشيابي كارآموزان دوره‌ي كارآموزي در عرصه يكي از مهم‌ترين مسائل دانشجويان و اساتيد رشته مهندسي بهداشت حرفه‌اي است. اين مطالعه با هدف تدوين و اعتبارسنجي ابزاري براي ارزشيابي كارآموزان دوره‌ي كارآموزي در عرصه رشته مهندسي بهداشت حرفه‌اي انجام شد. روش بررسي: اين مطالعه مقطعيتحليلي در گروه مهندسي بهداشت حرفه‌اي دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي شاهرود در طي نيم‌سال دوم سال‌هاي تحصيلي 1396-1395 تا نيم‌سال تحصيلي دوم 1397-1396 انجام شد و دانشجويان اين دو دوره با استفاده از ابزار ارزشيابي طراحي‌شده مورد ارزيابي قرار گرفتند. حيطه‌ها و گويه‌هاي ابزار بر اساس سرفصل‌هاي درسي وزارت بهداشت در مورد كارآموزي در عرصه رشته مهندسي بهداشت حرفه‌اي(16 واحد؛ مقطع كارشناسي پيوسته) و با استفاده از بررسي متون و تشكيل ميزگردهايي با مشاركت اساتيد و كارشناسان مهندسي بهداشت حرفه‌اي تدوين شد. سپس معيارهاي ارزشيابي جامع و متناسب با اين اهداف سه‌گانه تهيه شد. اين معيارها بر اساس بررسي متون مربوطه، مصاحبه و استفاده از تجارب اساتيد و مربيان در رشته مهندسي بهداشت حرفه‌اي، كارشناسان واحد بهداشت حرفه‌اي مراكز بهداشت و نيز كارشناسان بهداشت حرفه‌اي تعيين شد. از اين معيارها به‌عنوان يك چارچوب مفهومي براي طراحي گويه‌ها استفاده شد. سپس متناسب با اين چارچوب مفهومي و با در نظر گرفتن فراواني معيارهاي هر حيطه، گويه‌هاي متناسب براي تمامي آن‌ها تدوين شد. حفظ تناسب مفهومي هر گويه با بعد موردسنجش در روند گويه‌سازي همه‌ي ابعاد در نظر گرفته شد. در نهايت بعد از ارزيابي ويژگي‌هاي روان‌سنجي پرسشنامه، براي نمره‌دهي گويه‌ها از مقياس ليكرتي 5 امتيازي شامل خيلي ضعيف (1)، ضعيف (2)، متوسط (3)، خوب (4) و عالي (5) استفاده شد. نمره عالي براي عملكرد بسيار مناسب و بدون نياز به كوچك‌ترين راهنمايي؛ نمره خوب براي عملكرد غالباً رضايت‌بخش با حداقل راهنماي؛ نمره متوسط براي عملكرد مناسب و نيازمند راهنمايي و سرپرستي؛ نمره ضعيف براي عملكرد نامناسب و نيازمند راهنمايي و سرپرستي؛ و نمره خيلي ضعيف براي عملكرد بسيار نامناسب و نيازمند راهنمايي و سرپرستي كامل و دقيق در نظر گرفته شد. براي بررسي روايي ابزار از روايي صوري، ضريب نسبي روايي محتوا (CVR)، شاخص روايي محتوا (CVI) و ضريب تأثير گويه (IS) استفاده شد. اعتباريابي با استفاده همساني دروني (ضريب آلفاي كرونباخ) و تجزيه‌وتحليل آزمون بازآزمون ارزيابي شد. يافته‌ها: نسخه نهايي ابزار داراي سه حيطه شامل اهداف آموزشي و يادگيري، حيطه مهارت‌هاي مديريتي و فردي و نيز حيطه توسعه صلاحيت‌هاي حرفه‌اي شغلي و كارآفريني و 40 گويه بود. CVI برابر با 0.85، CVR برابر با 0.76 و IS همه ‌گويه‌هاي ابزار بالاتر از 1.5 بود كه بيانگر روايي محتوايي مناسب ابزار از ديدگاه متخصصان بود. ميزان آلفاي كرونباخ، ضريب همبستگي درون‌طبقه‌اي (ICC) و ضريب همبستگي پيرسون آزمون بازآزمون براي نسخه نهايي ابزار به‌ترتيب برابر با 0.835، (P 0.00) 0.899 و (P 0.001) 0.913به‌دست آمد. نتيجه‌گيري: نتايج حاكي از آن بود كه ابزار ارزشيابي دوره‌ كارآموزي در عرصه رشته مهندسي بهداشت حرفه‌اي داراي ويژگي‌هاي روان‌سنجي مناسبي است و به‌عنوان يك مقياس استاندارد براي ارزشيابي كارآموزان دوره كارآموزي در عرصه مهندسي بهداشت حرفه‌اي قابل استفاده است.