كليدواژه :
جوشقانِ استرك , سنگ‌قبرهاي صفوي , كتيبه‌هاي مذهبي , مردم‌شناسي , تاريخ اجتماعي
چكيده فارسي :
جوشقان آبادي باستاني منطقه كاشان كه در مجاورت تپه‌هاي سنگي واقع‌شده، از ديرباز محل استخراج و توليد سنگ بوده است. در قبرستان صفوي اين آبادي30 قطعه‌سنگ قبر قدي بزرگ وجود دارد كه از حيث تاريخي، هنري و محتواي فرهنگي و اجتماعي ارزشمند است. در اين پژوهش ميداني ضمن توجه به ويژگي‌هاي هنري و ظاهري سنگ‌قبرهاي جوشقان، متن سنگ‌نوشته‌ها مورد دقت قرار گرفت و محتواي آن استخراج شد. سپس نقوش و محتواي كتيبه سنگ‌ها از جنبه‌هاي مختلف مورد ارزيابي قرار گرفت. اين بررسي شامل شكل ظاهري، تزئينات، نوع و كيفيت خطوط و به‌ويژه محتواي مذهبي و فرهنگي كتيبه‌هاي شيعي، شناسايي نام و فرهنگ نام‌گذاري، خانواده‌ها، مشاغل و تاريخ سنگ‌قبرها است. محتواي ديني كتيبه‌ها عمدتاً مربوط به شعار شيعي صلوات كبيره است. همچنين اين سنگ‌ها به‌صورت اجمالي با ديگر نمونه‌هاي آن در ايران مقايسه شد. نتايج به‌دست‌آمده بخشي از تاريخ اجتماعي و فرهنگ و معيشت مردم جوشقان در دوره صفوي به‌عنوان نمونه‌اي از فرهنگ عموم نقاط ايران را تصوير مي‌كند. البته معيشت اهالي جوشقان تحت تأثير صنعت سنگ‌تراشي بوده و صاحبان تعدادي از متوفيان قبرها سنگ‌تراش بوده و يا از خاندان سنگ‌تراش‌اند. همچنين سنگ‌قبرهاي بزرگ اين قبرستان با پايان دوره صفوي كاربرد خود را ازدست‌داده است، روندي كه در نقاط ديگر نيز كم‌وبيش وجود دارد.
چكيده لاتين :
The ancient village of Joshaqan in the region of Kashan, which is located near the rocky hills, has long been a place of stone extraction. In the Safavid cemetery of this village, there are thirty large tombstones that are valuable in terms of history, art and cultural and social content. The present paper, which is based on field study, while paying attention to the artistic and visual characteristics of Joshaqan tombstones, the text and content of the inscriptions was carefully examined. Then, the designs and content of the stone inscriptions were evaluated from different aspects. The examination includes the form, decorations, type and quality of lines, and especially the religious and cultural content of Shiite inscriptions, identification of the names and nominal culture, families, occupations and the dating of the tombstones. The religious content of the inscriptions is mainly related to the Shiite slogan of salawat-i kabira. Moreover, these stones were briefly compared with other examples in Iran. The results depict a part of the social history and culture and livelihood of the people of Joshaqan in the Safavid period as an example of the culture of all parts of Iran. Of course, the livelihood of the people of Joshqan was affected by the stone-cutting industry, and the owners of a number of tombstones were stone-cutters or members of the stone-cutting family. Also, the large tombstones of this cemetery have lost their use with the end of the Safavid period, a trend that is more or less present in other places as well.
