واكاوي معنايي اعتبار رشد و كمال‌ عقل در مسئوليت كيفري نوجوانان

از جمله موضوعات چالشي و بحث برانگيز، موضوع سنّ افراد در برخورداري و استيفاي حقوق اجتماعي سياسي و همچنين مسئوليّت كيفري است كه رويّه واحدي در اين زمينه وجود ندارد. به نظر مي رسد بلوغ و سنّ مسئوليّت كيفري، دو اصطلاح متفاوت و در عين حال، مرتبط با هم هستند. در ماده 91 قانون مجازات اسلامي در كنار رشد، كمال عقل مجرمان زير 18 سال مورد بيان مقنّن در بحث مسئوليّت كيفري نوجوانان قرار گرفته است كه از آن به تحوّلي شگرف در مسئوليّت كيفري نوجوانان ياد مي كنند. ظاهراً تشخيص رشد و كمال عقل مجرمان كمتر از 18 سال مبناي فقهي دارد. رشد تنها به مفهوم خاصّ مدني اختصاص نداشته و قابل تعميم به مسائل غير مالي از جمله امور كيفري نيز مي باشد؛ چون به طريق أولي يا حدّاقل وحدت ملاك و تنقيح مناط، رشد، در مسئوليّت كيفري نيز شرط است. سنّ 18 سال اماره اي براي رشد است و رشد فرد براي مسئوليّت كيفري بايد احراز شود. در نوشتار حاضر ضمن تبيين معاني، براي اثبات اين مدّعا به روايات و قياس اولويّت در مسأله رشد و كمال عقل استناد شده است.