استعاره و ارجاع در هنجارگذاري كيفري

Fiction and Reference Techniques in Criminal Normativeization

تامل در چگونگي تنظيم و صورت بندي قانون كيفري و زير ذره بين قرار دادن مقنن در فرايند جرم انگاري، كيفرگذاري و عنوان گذاري (وصف گذاري) عمل مجرمانه، نقش مهمي در ارتقاي كيفيت قانون دارد. قوانين كيفري افزون بر بعد ماهوي، از بعد شكلي و كاربست تكنيك هايي مانند ارجاع و استعاره هم شايسته توجه اند. با وجود اهميت شيوه هاي جرم انگاري و كيفرگذاري و تاثير گسترده اين شيوه ها بر مرحله اجراي قانون، بسترهاي كاربست استعاره يا استفاده از نظام تعيين غيرمستقيم كيفر، چالش هاي پيش رو و ارزيابي ضرورت يا عدم ضرورت استفاده از اين تكنيك ها، كمتر بررسي شده است. پرسش پژوهش حاضر اين است كه: شكل دهي قوانين كيفري با كاربست استعاره (فرض) و ارجاع كيفر، چگونه بر كيفيت و پيش بيني پذيري آثار قانون اثر مي گذارد؟ با توسل به كدام ضابطه ها مي توان از چالش هاي نظري و عملي اين تكنيك ها كاست؟ مقاله با تكيه بر روش توصيفي-تحليلي، ضمن بررسي زمينه هاي ورود اين شيوه ها به پهنه قانون گذاري كيفري، و با بررسي 30 فقره دادنامه كيفري مرتبط، به چالش هاي كاربست استعاره تقنيني و ارجاع، در بستر قضايي ايران، مي پردازد. در نهايت، مقاله كاربست استعاره تقنيني و ارجاع كيفر را روشي همواره مطلوب و كارآ ارزيابي نمي كند و با طرح ايده «يكسان سازي جرايم در پرتو وصف گذاري مشترك يا كيفرگذاري در متن مشترك» تفسيري سنجيده تر از قوانين متضمن استعاره يا ارجاع كيفر ارايه مي نمايد. همچنين پايبندي به ضابطه هايي نظير رعايت ضوابط الحاق، توجه به كاركردهاي وصف كيفري (وصف گذاري منصفانه) و تناسب مجازات، در كاربست ضرورت محور و كمينه از اين شيوه ها موثر است.

Contemplation on how criminal law is formulated and placed under the microscope of the legislature in the process of criminalizing, punishing and characterizing (labelling) a criminal act has an important role in improving the quality of the law. In addition to the substantive dimension, criminal law deserves attention in terms of form and application of techniques such as fiction and reference. Despite the importance of criminalization and dtermining the punishment methods and the wide consequences of these methods on the implementation of the law, the contexts of fiction application or the use of indirect punishment system, the challenges ahead and the assessment of the necessity or non-necessity of using this technique have been less studied. This article studies the effects of formation of criminal regulations on the quality and predictability of the consequence of law through using fiction and referral of punishment. It also studies criteria which can be used to reduce the theoretical and practical challenges of these techniques. Relying on a descriptive-analytical method, the article examines the grounds for the entry of these methods into the criminal legislation, through the review of 30 related criminal verdicts. The article also reviews basic challenges of using legal fiction and referring in judicial precedent. Finally, the article does not evaluate the use of legal fiction and referral of punishment as a desirable and efficient method. The article proposes the idea of “unifying crimes in the light of common label or punishment in common text” and a more thoughtful interpretation of the laws of fiction or referral of punishment. According to the findings of the article, adherence to criteria such as the rules of accession, attention to the functions of criminal characterization (fair labeling) and the appropriateness of punishment, is effective in mimimumizing these methods.