بازخواني زن اساطيري در سيماي دخت پيامبر به روايت شبيه نامه نويسان

Represent Mythological Woman in Prophet’s Daughter Character Narrate by Shabihnameh Writers

با توجه به اين نكته كه شبيه خواني تنها نمايش سنتي ايراني است كه از آغاز شكل گيري اجراي آن براساس متني مكتوب، كه سرايش آن ها را مي توان آغازي بر ادبيات نمايشي ايراني به شمار آورد، انجام مي پذيرفته است؛ بررسي ويژگي هاي متون آن از مناظر مختلف مي تواند دستاورد هاي قابل تاملي براي درك تجربه هاي نمايشي پيشينيان فراهم آورد. ضمنا مطالعه نسخ شبيه خواني شاهدي براين مدعاست كه پديد آورندگان اين نمايش آييني علاوه بر بهره بردن ازتفكرات اسلامي و تاثيرحافظه ي قومي ايرانيان ، انديشه اساطيري واسطوره هاي ايراني؛ از اساطير ساير اقوامي كه به نوعي با ساكنان اين سرزمين درارتباط بوده اند وهمچنين باورداشت هاي سايرملل وسرزمين هايي كه ايرانيان و مسلمانان درآنها حضور داشته اند نيز تاثيراتي پذيرفته اند . مقاله حاضر در جستجوي نحوه وميزان اين تاثيرات برشبيه نامه ها؛ با تكيه بر مستندات و با رويكردي اسطوره شناسانه مي كوشد با تمركز برمجالسي از شبيه خواني ،كه شخصيت دخت پيامبر را دستمايه قرار داده اند، به اين سيوال پاسخ گويدكه: انديشه و اساطير ايراني در روايت شبيه نامه نويسان چگونه در بازخواني سيماي دخت پيامبر متبلور گرديده است؟ و سرانجام به اين نتيجه دست مي يابد كه: ترسيم سيماي دخت پيامبر وكنش هاي او درتعزيه همان جايگاه ونقشي رادر ذهن مخاطبان مومن تداعي مي سازندكه ايزد بانوي آب ها ، آناهيتا، درادبيات واعتقادات كهن ايرانيان دارد و حضرت زهرا(س) درتعزيه نامه ها را به جلوه اي از جنبه هاي مثبت كهن الگوهاي زنانه بدل ساخته است .ضمناچنانكه دراوستا قهرمانان و ضدقهرمانان به يكسان آناهيتا را مي ستايند درتعزيه ها نيزاين موقعيت بارها تكرار مي شود وحتي سرداران مخالف نيز با احترام ازدختر پيامبر وبانوي مقدس ياد مي كنند. اين مقاله برمبناي پژوهشي توصيفي- تحليلي شكل گرفته است و در آن اطلاعات از طريق مطالعات كتابخانه اي و فيش برداري تهيه شده اند.

Considering that Shabihkhani is only Iranian traditional play which it has been performed since the beginning of its implementation based on written text. Investigating the features of its text from the monotheistic can provide meaningful gains for understanding the ancestors’ dramatic experiences. Meanwhile studying Shabihkhani in the meantime, study of Shabihkhani editions witnessing claims that the creators of this ritual play not only espouse Islamic thoughts and the influence of Iranian ethnic memory, but also the mythical thought and Iranian myths of other tribe myths that somehow inhabited the land, and also believed in Iranians and Muslims have been influenced by them. The Present article tries to answer the question with relying on mythological and documentation that: In the Shabihnameh narrative withers, how did Iranian myths and thoughts crystallized in description of prophet’s Daughter character? an‎d finally, it concludes that: characterization of the Prophet’s Daughter in Tazieh brings the same position to the faithful audience that the water god, Anahita, has in ancient Iranian literature and beliefs and Hazrat Zahra (AS) in Tazieh has become manifestation of the ancient positive aspects of feminine models. By the way, as in Avesta, heroes and anti-heroes praise Anahita equally, this situation is repeated many times in Tazieh and even the opposition commanders respectfully refer to the Prophet’s Daughter and the Holy Lady’s. This article is based on a descriptive-analytical research, in which the information is obtained through library studies and taking notes.