تبيين ديالكتيك گسست و پيوند در معماري مسكوني معاصر تهران مبتني بر تحول فضاهاي باز و بسته

Explaining the Dialectic of Discontinuity and Interconnection in Contemporary Residential Architecture of Tehran based on the Evolution of Open and Closed Spaces

با افزايش قيمت زمين و كالايي شدن آن در دوران معاصر، مساحت خانه‌ها رفته‌رفته كم‌تر شده است و خانه‌هاي حياط‌دار به واحدهاي كوچك آپارتماني تبديل شده است. ازاين‌رو، رابطه ساكنان خانه‌ با طبيعت در حياط و نيز با فضاي بيرون از خانه به‌مثابه فضاي عمومي دچار تحولات ماهوي شده است. معماري مسكوني معاصر ايران، در گذار از سنت به مدرنيته بيش از هر چيز نسبت خود با محيط بيرون را بازتعريف كرده و نحو جديدي از گسست و پيوند ديالكتيكي را آزموده است. بنابراين، پرسش از نسبت بين پارامترهاي گسست و پيوند با الگوهاي شاخص مسكن معاصر تهران، مبتني بر نقش فضاهاي باز و بسته مطرح مي‌شود. هدف از انجام اين پژوهش بررسي رابطه‌ پارامترهاي گسست و پيوند در الگوهاي شاخص معماري مسكوني معاصر تهران شامل سه الگوي سنتي (حياط مركزي‌هاي اوايل قاجار)، سنتي- معاصر (ويلايي‌هاي حياط يك‌طرفه پهلوي اول و دوم) و معاصر (آپارتمان‌هاي بعد از انقلاب) است تا بر اين اساس بتوان ديالكتيك گسست و پيوند را در فضاهاي باز و بسته تبيين نمود. با استفاده از روش تحقيق توصيفي با رويكرد كيفي، پارامترهاي گوناگون گسست و پيوند خانه‌هاي تهران و ويژگي‌هاي چيدمان فضا از مطالعات كتابخانه‌اي معتبر شناسايي شده است. سپس رابطه‌ ميان پارامترهاي گوناگون گسست و پيوند و شاخص‌هاي چيدمان فضا از طريق استدلال منطقي بررسي شده است. ذيل قضيه‌ تجربي استدلال منطقي، تحليل نمونه‌هاي موردمطالعه، از طريق قياس زوجي در فرآيند تحليل سلسله‌مراتبي در نرم‌افزار اكسپرت چويس و ذيل قضيه‌ تحليلي، از طريق تحليل نمونه‌ها در نرم‌افزار دپث مپ، پارامترهاي گسست و پيوند بر سه الگوي اصلي از طريق تكنيك چيدمان فضا، موردسنجش قرار گرفته است. نتايج حاصل از تحليل‌ها نحوه تعامل انسان ايراني با طبيعت در فرآيندهاي مدرن شدن را نشان مي‌دهد و مي‌رساند كه فضاي باز و نيمه‌باز واحدهاي مسكوني، ماهيت خويش را نسبت به گذشته از دست داده است.

With the rise in land value and its commodification in the contemporary era, the area of houses has been gradually reduced, and the houses with courtyards have been turned into small apartments. Hence, the residents' relationship with nature in the yard and the outdoor space, as a public space, has faced substantial changes. The contemporary residential architecture of Iran has redefined its relationship with the outdoor space more than anything in the transition from tradition to modernity and has explored a new way of dialectic discontinuity and interconnection. Therefore, the research question is the relationship between the parameters of the discontinuity and interconnection and the prominent patterns of the contemporary housing of Tehran based on the role of the closed and opened spaces. The current research aimed to study the relationship between the parameters of the discontinuity and interconnection in the prominent patterns of the contemporary residential architecture of Tehran, including three patterns- traditional (courtyard at the early Qajar era), traditional-contemporary (villa houses with a courtyard in the first and second Pahlavi era), and contemporary (apartments after the Islamic revolution)- based on which the dialectic of discontinuity and interconnection in the open and closed spaces can be explained. Various parameters of the discontinuity and interconnection of the houses in Tehran and the space syntax features were identified using valid library studies and the qualitative descriptive research method. Then, the relationship between the various parameters of the discontinuity and interconnection and the indicators of the space syntax were studied using logical reasoning. The case studies in the experimental theorem of logical reasoning were analyzed using pairwise comparison in the analytical hierarchy process by Expert Choice. Also, the parameters of the discontinuity and interconnection on the three main patterns were evaluated using the space syntax method by DepthMap software in the analytical theorem. The results of analyzing the Iranian human's interaction with nature in the modernization processes show that the open and semi-open spaces in the residential units have lost their nature than in the past.