كليدواژه :
دخمه , معماري آييني , دين زرتشتي , هند , ايران
چكيده فارسي :
بنيان دين زرتشت بر مبناي جلوگيري از آلودن چهار عنصر مقدس آب، خاك، باد و آتش مي‌باشد؛ از همين رو اجساد را در فضايي باز به دور از آلودگي عناصر چهارگانه ر‌ها كرده تا خوراك پرندگان شود. دخمه‌هاي اوليه بر بلنداي كوهي بسيار ساده ساخته مي‌شده است در سنت و آيين دخمه‌سازي اگر چه زرتشتيان هند و ايران مراسم و آيين‌هاي يكساني دارند؛ ليكن به مرور تفاوت و اختلافاتي بين نحوه اجراي آن‌ها، به وجود آمده است. دليل اين اختلاف به مسائل صدر اسلام باز مي‌گردد؛ بدين صورت كه با روي كار آمدن نظامي اسلامي، عده‌اي از زرتشتيان ايران به هند مهاجرت كرده (پارسيان هند) و دخمه‌سازي و دخمه‌گذاري را از ايران به هند برده و در آنجا پي‌گرفتند. ليكن در ميان زرتشتيان ايران به دليل محدوديت‌هاي اجتماعي و حكومتي، ساخت دخمه و آيين مربوط به آن به مرور تغيير يافته است در حالي‌كه در نقطه مقابل آن پارسيان هند مراسم آييني دخمه‌سازي را به شكل كاملاً مفصل انجام مي‌دادند و تاكنون نيز آن را حفظ كرده‌اند، ليكن در ايران بيش از 50 سال است كه كاملاً متوقف شده است. هدف اين پژوهش، بررسي و شناخت شيوه ساخت دخمه‌هاي زرتشتيان و مقايسه آن‌ها در دو كشور ايران و هند مي‌باشد. به دنبال دستيابي به اين هدف، سؤالي كه مطرح مي‌شود اين است كه اساساً معماري و نحوه ساخت دخمه‌ها در هند و ايران چگونه است و چه تفاوت‌هايي باهم دارد؟ ديگر اين‌كه آيا شيوه ساخت دخمه صرفاً براي برآوردن يك نياز آييني و باور ديني است يا مسائل كاربردي و عملكردي هم در نحوه ساخت مؤثر بوده است؟ مبتني بر برآوردن يك نياز آييني است؛ يا مسائل و باور‌هاي اجتماعي و ديني هم در نحوه ساخت مؤثر بوده است؟ روش تحقيق در اين پژوهش به صورت مطالعات توصيفي- تطبيقي و برداشت‌هاي ميداني مي‌باشد كه در برخي موارد با موبدان و زرتشتيان نيز مصاحبه شده است. بر اساس انطباق يافته‌هاي ديداري و در جايي كه دسترسي به آن ممكن نبود استناد به مطالب، پژوهش و سخنان پيشوايان معتبر ديني بوده است. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد دخمه‌سازي در ايران و هند بر اساس اعتقادات و باور‌هاي ديني و آييني زرتشتيان و نياز‌هاي عملكردي انجام شده است؛ ليكن مراسم و شيوه ساخت دخمه در ايران نسبت به هند بسيار ساده‌تر شده است.
چكيده لاتين :
Zoroastrianism is based on preventing from polluting four sacred elements, water, earth, air, and fire; hence, they abandon corpses in an open space and away from polluting quadruple elements to be fed by the birds. The primary Dakhmas were built simply on top of a mountain. Although Indian and Iranian Zoroastrians have similar rituals and ceremonies in the tradition of Dakhma construction, eventually, there were differences in their construction method, the reason for which dates back to the early Islamic era. When the Islamic government took over, some Zoroastrians of Iran (Parsis of India) migrated to India and imported the tradition of Dakhma making into India and pursued it there. However, due to the social and governmental restrictions, Dakhma construction and its rituals were gradually changed among the Zoroastrians of Iran, while Parsis of India have fully performed the rituals and preserved them until now. This tradition, however, has been stopped for more than 50 years in Iran. The current research aimed to study and identify the construction methods of Zoroastrian Dakhmas and compare them in Iran and India. To this end, some questions were raised that how is the architecture and construction method of Dakhmas in India and Iran, and what are the differences between them? Is the construction method of the Dakhma merely to satisfy a ritual need and religious belief, or have practical and functional factors also been effective in the construction method? Is it based on satisfying a ritual need, or have social and religious issues and beliefs also been influential in their construction method? The research method was descriptive-comparative and field study, and in some cases, the Mobads (Zoroastrian clerics) and Zoroastrians were also interviewed. According to the observational findings based on the documents, research, and statements of valid religious leaders where field study was not available, Dakhmas were constructed based on the religious and rituals beliefs of Zoroastrians and functional needs. However, the construction method and ceremonies of Dakhma in Iran have been held briefly than in India.
