ادراك‌كننده، ادراك شونده، محصول ادراك (ارزيابي تعابير صاحب‌نظران از مؤلفه‌هاي تعريف منظر)

Perceiver, Perceived, Perceptual Product (Evaluating Experts' Interpretations of the Components of ‘Landscape’ Definition)

در دهه‌هاي اخير با گسترش علوم شهري، يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي پيش‌روي پژوهشگران تفسير رابطۀ انسان و محيط است كه منجر به شكل‌گيري مفاهيم جديدي مانند منظر شد. اگرچه پيدايش اين مفهوم حاصل جستارهاي فراوان متخصصان و پژوهشگران در سال‌هاي متمادي است، اما مرور پيشينۀ آن بيانگر وجود تكثر معنايي در آراي پژوهشگران و صاحب‌نظران علوم شهري است. تجربه نشان داده است كه تداوم حيات يك رويكرد علمي نيازمند تعمق در بنيادهاي منطقي‌اش از طريق تعريف مفاهيم پايه‌اي آن است تا با ارائۀ معاني يكسان امكان مباحثه و استدلال را براي پژوهشگران اين حوزه به‌وجود آورد. از طرفي وجود تفاسير متعدد موجب شكل‌گيري راهبردهاي متنوعي در اثرگذاري بر محيط است و رويكردهاي متمايزي توليد مي‌كند كه اين بررسي نشان مي‌دهد در جزئيات با مفاهيم مختلف و گاه متناقض وصف شده است. تعاريف ارائه‌شده به منظر به‌عنوان رابطه‌اي ادراكي مي‌نگرد كه واجد مولفة ادراك كننده و ادراك شونده است كه مفهوم منظر محصول تفسير صاحب‌نظران از شيوۀ مرتبط ساختن و بيان نسبت آنان است. اين مقاله در پي آن است كه با تدقيق در تعاريف ارائه شده با روش تحليل محتوا به تحليل و طبقه‌بندي رويكردهاي متعدد انديشمندان معاصر در تبيين مفهوم منظر بپردازد و با ارزيابي اجزاي تعاريف آورده شده به تعريفي جامع و كل‌نگر از منظر بپردازد. پژوهش پيش‌روي نشان مي‌دهد در توصيف متخصصين از مؤلفه‌هاي ادراك‌كننده و ادراك شونده، نسبت آنها و محصول آن، دسته‌هاي مفهومي متعددي وجود دارد كه به‌نظر مي‌رسد به صحيح‌ترين شكل بياني آن چنين باشد: منظر رابطه‌اي ادراكي است كه ميان «انسان به‌عنوان ادراك كننده» و «محيط به‌عنوان ادراك شونده» با پيوندي «پيوسته» ايجاد مي‌شود و محصولي با ماهيت «عيني-ذهني» به‌دست مي‌دهند.

In recent decades, the interpretation of the relationship between man and the environment has been one of the most important researchers’ challenges, caused by the development of urban sciences. This issue has shaped new concepts such as landscape. The emergence of this concept has been the result of many studies conducted by experts and researchers over the years. Reviewing the literature shows that there is a semantic pluralism for the term landscape. It also highlights a lack of consensus on the term among the scholars. Experience has shown that the survival of a scientific approach requires reflection on its logical foundations. This could be achieved by providing a single definition for its basic concepts. Such a definition makes it possible for researchers to debate on the issues in the field. Multiple interpretations result in various strategies through which the environment can be influenced. The interpretations also lead to developing different approaches. This study shows that different and sometimes contradictory concepts have been used to describe the term landscape. In the proposed definitions, the term landscape has been conceptualized as perceptual relations including the perceiver and perceived components and this concept is the product of experts' interpretation of how these components are related and how their relations are verbalized. This paper sought to analyze contemporary approaches to explain the concept of the landscape. To this purpose, we examined the components of definitions and analyzed them using content analysis to propose a comprehensive definition of the term landscape. Growing research shows that experts' descriptions of the components (perceiver, perceived, relation, and product) fall into several conceptual categories. It seems that the term landscape can be best described as the perceptual relationship between "man as a perceiver" and "environment as a perceived element" established by a "continuous" link and results in products with an "objective-subjective" nature.