سنجش عدالت اجتماعي در ساختار فضايي كلانشهر تبريز با تأكيد بر پراكنش فضايي مراكز آموزشي

Measuring spatial justice in the spatial structure of Tabriz metropolis with emphasis on the spatial distribution of educational centers

امروزه فضا­هاي آموزشي يكي از مهم ترين كاربري­ها در شهر­ها است و نسبت به ساير كاربري­هاي خدمات شهري از اهميت قابل توجهي برخوردار است. تخصيص فضا نيز به اين كاربري يكي از موضوعات مهمي است كه در برنامه ­ريزي­ هاي شهري مورد توجه قرار مي­ گيرد. كلانشهر تبريز در زمره شهر­هايي است كه در آن توزيع فضايي خدمات شهري از جمله خدمات آموزشي به طور مناسب و مكفي صورت نگرفته است. در راستاي رفع مشكلات ناشي از اين مساله و همچنين افزايش كارايي اين فضاها، توجه به ساماندهي و توزيع مناسب ضروري به نظر مي­ رسد. بر اين اساس، پژوهش حاضر با استفاده از مدل­هاي آمار فضايي، تحليل لكه­ هاي داغ و خود ­همبستگي فضايي در نرم افزار Arc/GIS به نحوه توزيع فضايي كاربري­هاي آموزشي در سطح شهر تبريز پرداخته است. داده ­هاي مورد نياز نيز به روش كتابخانه­ اي و با مراجعه به منابع و سازمان­هاي مربوطه گردآوري شده است. نتايج به دست آمده نشان مي­دهد كه در بلوك­هاي شهر تبريز از لحاظ وضعيت كلي آموزشي نابرابري وجود دارد؛ نواحي 1 و 2 از منطقه 2 و ناحيه 5 از منطقه 4، وناحيه 1 از منطقه 8، ناحيه 1 از منطقه 3 و ناحيه 3 از منطقه 10 بيشترين وزنه و نواحي 4 و 6 از منطقه 5، ناحيه 2 از منطقه 9 و در نهايت ناحيه 1 از منطقه 6 كمترين وزنه از كاربري­هاي آموزشي را به خود اختصاص داده ­اند. به­ گونه­ اي كه اين نواحي به لحاظ پايداري در سطح پايين ­تري قرار دارند. همچنين بر اساس شاخص موران توزيع فضايي كاربري­هاي آموزشي در كلانشهر تبريز به صورت خوشه­ اي مي­ باشد. بر اساس اين شاخص نيز نابرابري موجود در زمينه توزيع كاربري مورد نظر كاملا مشهود است.

Today, educational spaces are one of the most important uses in cities and are of considerable importance compared to other uses of urban services. Allocation of space to this use is one of the important issues that are considered in urban planning. The metropolis of Tabriz is among the cities in which the spatial distribution of urban services, including educational services, has not been done properly and adequately. In order to solve the problems caused by this issue and also increase the efficiency of these spaces, it seems necessary to pay attention to proper organization and distribution. Accordingly, the present study uses spatial statistics models, hot spot analysis and spatial autocorrelation in Arc / GIS software to investigate the spatial distribution of educational applications in the city of Tabriz. The required data has also been collected by the library method and by referring to the relevant sources and organizations. The results show that there is inequality in the general educational situation in the blocks of Tabriz; Zones 1 and 2 of Zone 2 and Zone 5 of Zone 4, and Zone 1 of Zone 8, Zone 1 of Zone 3 and Zone 3 of Zone 10 have the most weight and Zones 4 and 6 of Zone 5, Zone 2 of Zone 9 and finally Area 1 of Area 6 has the lowest weight of educational uses. In such a way that these areas are at a lower level in terms of stability. Also, according to Moran index, the spatial distribution of educational uses in Tabriz metropolis is clustered. Based on this index, the existing inequality in the distribution of the intended user is quite obvious.