بررسي مقايسه‌اي جايگاه عشق در سلوك عرفان اسلامي و عرفان هندويي با تكيه بر لمعات عراقي و بهگود گيتا

A Comparative Study of the Status of Love in the Islamic Mystics' Conduct and Hindu Mysticism Relying on Lama'at of Iraqi and Bhagavad Gita

مباني نظري عرفان عاشقانه، ابعادي معرفتي است كه به شناخت حقيقت و جايگاه عشق، به‌عنوان مقوله‌اي هستي‌شناختي مي‌پردازد و نتيجة آن، در راستاي سير و سلوكي كه محوريت آن بر عشق است، افزايش معرفت به حقانيت هستي است. يكي از آثاري كه مي‌توان عرفان عاشقانه را در محدودة وسيعي از آن مشاهده كرد، كتاب بهگود گيتاست. از آنجا كه اين اثر تلفيقي از عقايد ودايي، تعاليم اوپانيشادي و مفهوم يوگاست و نيز تحت تأثير هجوم عقايد و باورهاي آريايي به سرزمينشان قرار گرفته است؛ بااين‌حال مي‌توان رگه‌هايي از عرفان عاشقانة اسلامي را به‌نيكي در آن مشاهده كرد. در اين مقاله به تطبيق عرفانه‌هاي عاشقانة اين كتاب و لمعات عراقي (از كتب عرفان عاشقانه) پرداخته شده است. با عنايت به بررسي صورت‌گرفته، افزون بر تشابهاتي كه مي‌توان ميان اين دو اثر در باب مؤلفه‌ها و مشخصه‌هاي مراتب سير و سلوك (طلب، عشق و...) مشاهده كرد، تمايزاتي نيز ديده مي‌شود؛ همچون عدم رسيدن به بقاي بالله (ايشوره) و تنها خلاصي پوروشه از اسارت جسم بر اساس مكتب يوگه؛ نمادين بودن براهمن و موكشه از حضرت حق و وحدت وجود با آن و...؛ و نيز جايگاه عشق و راه‌هاي رسيدن به آن و چگونگي و بررسي راهكارهاي آن.

Theoretical foundations of romantic mysticism are epistemological dimensions that deal with the knowledge of the truth and position of love as an ontological category, which increases the knowledge of the rightfulness of existence in the direction of love-oriented journey. One of the works in which romantic mysticism can be seen in abundance is Bhagavad Gita. Although, this work is a combination of Vedic beliefs, Upanishad teachings and the school of yoga, and has also been influenced by the invasion of Aryan beliefs into their land, traces of Islamic romantic mysticism can be clearly seen in it. This article deals with the application of the romantic mysticism of this book and the Lama'at of Iraqi (among romantic mystical books). Considering the study, in addition to the similarities that can be seen between these two works in terms of components and characteristics of the levels of behavior (desire, love, etc.), there are some differences. Some of these differences are, failure to achieve the survival with Allah (Ishvara) and merely deliverance of Puruṣa from the bondage of the body according to the school of yoga, the symbolic form of Brahman and Moksha from God and the unity of existence with it as well as the status of love and the ways to achieve it and how to study its solutions.