كليدواژه :
شناخت درماني , مباني دين شناختي , تكثرگرايي , اليس و بك
چكيده فارسي :
شناخت درماني با استفاده از مجموعه‌اي از تكنيك‌ها، براي بسياري از مشكلات روان‌شناختي و گستره وسيعي از اختلالات روان‌شناختي به كار مي‌رود. اما شناخت‌درماني به مجموعه‌اي از تكنيك‌ها محدود نمي‌شود، بلكه نظريه‌اي مبتني بر مباني فلسفي سازگار با روش‌هاي علمي مي‌باشد. پيشگامان و محققان شناخت‌درماني با صراحت از همه بنيان‌هاي فكري شناخت‌درماني سخن به ميان نياورده‌اند، اما سيري در مباحث شناخت‌درمانگران گوياي تاثير مباني دين‌شناختي مي‌باشد. براين‌اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسي مباني دين‌شناختي در شناخت‌درماني و نقد اين مباني براساس انديشه اسلامي با تأكيد بر ديدگاه‌هاي آيت‌الله مصباح صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نوع اسنادي ـ تحليلي است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از اين است كه عدم قداست دين، غيرمنطقي بودن گزاره‌هاي ديني، قابل اثبات نبودن وجود خدا، توهم بودن خداباوري، نسبي بودن گزاره‌هاي ديني، پنداشتن دين و دينداري عامل بيماري رواني، توجه به معنويتِ بدون خدا و تكثرگرايي ديني از جمله مباني دين‌شناختي است كه پيشگامان شناخت‌درماني بدان پرداخته‌اند. شناخت‌درماني مبتني بر چنين دين‌شناسي، با پاسخ‌گويي به اين چرايي‌ها و چالش‌هاي ذهني، نشان از درماني دارد كه در چارچوب فكري و اعتقادي نامتناسب با رويكرد اسلامي مي‌باشد. ازاين‌رو مباني چنين درماني با مباني اسلامي كه حاصل يك پارادايم الهي است ناسازگارست و انسان را به سوي حقيقت وجود خود فرا نمي‌خواند.
چكيده لاتين :
Cognitive-therapy uses a series of techniques to solve many psychological difficulties and a vast area of psychological disorders. However, the cognitive-therapy is not restricted to a series of techniques; rather, it is a theory based on the philosophical foundations consistent with the scientific methods. The pioneers and researchers of cognitive-therapy have not explicitly spoken of all the intellectual foundations of cognitive-therapy; however, a survey of the discussions of the cognitive-therapists reveals the theological foundations. Accordingly, the present study aims at investigating the theological foundations in cognitive-therapy and reviewing these foundations according to the Islamic thought with an emphasis on Ayatollah Mesbah’s views. The present study is of documentary-analytical type. The findings of the study suggest that non-demonstrability of religion, irrationality of theism, relativity of religious propositions, considering religion and piety as the cause for mental disorders, paying attention to spirituality without God, and religious plurality are among theological foundations that pioneers of cognitive-therapy have dealt with. Cognitive-therapy based on such a theology, by answering these questions and mental challenges, shows a treatment inconsistent with Islamic approach in its intellectual and doctrinal framework. Thus, the foundations of such a treatment are inconsistent with Islamic foundations which are the result of a divine paradigm, and do not lead the man to the truth of his own existence.
