بررسي پتانسيل توليد دومنظوره برخي ژنوتيپ‌هاي جو بدون‌ پوشينه در تاريخ كاشت‌هاي مختلف

Investigation of dual-purpose production potential of some hull- less barley genotypes in different planting dates

يكي از راهكارهاي تأمين بخشي از علوفه مورد نياز دام ­ها، استفاده دومنظوره از غلات از جمله ژنوتيپ­ هاي جو بدون­ پوشينه و واكنش ارقام شناخته شده در تاريخ كشت­ هاي مختلف مي ­باشد، اين آزمايش در قالب طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي به ­صورت اسپليت فاكتوريل با سه تكرار، در سال زراعي 98-1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شهيد چمران اهواز اجرا شد. سه تاريخ كاشت 20 آبان، 20 آذر و 20 دي در كرت­ هاي اصلي و تركيبات تصادفي ژنوتيپ­ هاي جو بدون­ پوشينه EH–85-9، EH–87-4، EH–86–12 و رقم لوت و جو معمولي (رقم زهك) و دو رفتار برداشت علوفه در مرحله 31 زادوكس و عدم برداشت علوفه، در كرت­ هاي فرعي مقايسه گرديدند. نتايج نشان داد كه با تأخير در كاشت، عملكرد كل ماده خشك (14 درصد)، عملكرد پروتئين (14 درصد)، شاخص سطح برگ (38 درصد) و سرعت فتوسنتز (21 درصد) كاهش يافت. بيش­ترين عملكرد علوفه (15976 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد پروتئين (726 كيلوگرم در هكتار) و كم­ترين درصد فيبر (31 درصد) به ژنوتيپ EH–86-12 تعلق داشت. بيش­ترين ميزان سرعت فتوسنتز (25 ميكرومولار بر متر مربع بر ثانيه) و كم­ترين ميزان كاهش سرعت تعرق (2/8 درصد) متعلق به رقم لوت بود. بيش­ترين عملكرد دانه (5400 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد علوفه (13016 كيلوگرم در هكتار) به تاريخ كاشت 20 آبان ماه تعلق داشته و ژنوتيپ EH–86-12 به­دليل دارا بودن عملكرد علوفه بالاتر و ثبات بهتر (2 درصد كاهش) در شرايط گرماي ناشي از تاخير در تاريخ كاشت و نيز امكان برداشت علوفه در مرحله رويشي با حداقل تأثير منفي بر عملكرد دانه، به­عنوان ژنوتيپ مناسب جهت توليد علوفه و دانه در منطقه اهواز و مناطق مشابه مي­تواند در اولويت كشت، توسعه و فعاليت­هاي تحقيقاتي بيش­تر قرار گيرد.

One of the solutions to provide part of the forage required by livestock is the dual-purpose use of cereals including hull- less barley genotypes and the reaction of known cultivars in different crops dates. The present experiment in the form of a randomized complete blocks statistical design was performed as a split factorial with three replications in the cropping year of 2018-2019 in the research farm of the Faculty of Agriculture of Shahid Chamran University of Ahvaz. Three planting dates November 11, December 11 and 20 January in the main plots and random combinations of hull- less barley genotypes EH-85-9, EH-87-4, EH-86-12 and Loot and normal barley cultivars ( Zahak cultivar) and two forage harvesting behaviors in stage 31 zadox and non-forage harvesting were compared in subplots. The results showed that with delay in planting, total dry matter yield (14 percent), protein yield (14 percent), leaf area index (38 percent),) and photosynthesis rate (21 percent) decreased. The highest forage yield (15976 kilogram per hectare), protein yield (726 15976 kilogram per hectare) and the lowest percentage of fiber (31 percent) belonged to EH-86-12 genotype. The highest rate of photosynthesis (25 micromolar per square meter per second) and the lowest rate of transpiration rate (2.8 percent) belonged to Loot cultivar. The highest grain yield (5400 kilogram per hectare ) and forage yield (13016 kilogram per hectare) belonged to the planting date of November 11 and EH-86-12 genotype due to higher forage yield and better stability (2 percent reduction) in heat conditions due to delay in planting date and also the possibility of harvesting forage in the vegetative stage with minimal negative impact on grain yield, as a suitable genotype for forage and grain production in Ahvaz and similar areas can be a priority in cultivation, development and more research activities.