پديد آورندگان :
زرافشار، مهرداد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي فارس - بخش تحقيقات منابع طبيعي، شيراز، ايران , مريم تيموري سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسۀ تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور - بخش تحقيقات جنگل، تهران، ايران , پورهاشمي، مهدي سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسۀ تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور - بخش تحقيقات جنگل، تهران، ايران , بردبار، كاظم سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي فارس - بخش تحقيقات منابع طبيعي، شيراز، ايران , عليزاده، طاهره سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسۀ تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور - بخش تحقيقات جنگل، تهران، ايران , روستا، محمد جواد سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسۀ تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور - بخش تحقيقات حفاظت خاك و آبخيزداري، تهران، ايران , عباسي، عليرضا سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسۀ تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور - بخش تحقيقات جنگل، تهران، ايران
كليدواژه :
تنفس ميكروبي خاك , عناصر غذايي , حاصلخيزي خاك , زاگرس , زوال بلوط
چكيده فارسي :
پديدۀ زوال بلوط مهم‌ترين چالش اكوسيستم‌هاي جنگلي زاگرس در دهۀ اخير محسوب مي‌شود. با توجه به اهميت ويژگي‌هاي فيزيكي، شيميايي و زيستي خاك در عملكرد اكوسيستم‌هاي جنگلي، اثر زوال درختان بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.) بر مشخصه‌هاي خاك در جنگل‌هاي كوهمره‌سرخي استان فارس بررسي شد. دو قطعۀ يك‌هكتاري (100×100 متر) دچار زوال در دو جهت شمالي و جنوبي و همچنين دو قطعه در نواحي سالم در جهت‌هاي متناظر انتخاب شدند. در فصل بهار، نمونه‌هاي خاك با روش نمونه‌برداري منظم از چهار تودۀ مذكور و از عمق 10-0 سانتي‌متري جمع‌آوري و ويژگي‌هاي بافت خاك، محتواي رطوبت، واكنش خاك، هدايت الكتريكي، كربن آلي، ازت كل، پتاسيم و فسفر قابل استفاده و همچنين تنفس ميكروبي پايه و برانگيخته و پتانسيل نيتريفيكاسيون اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان داد كه واكنش خاك، درصد مواد آلي، كربن آلي و ازت خاك بين توده‌هاي سالم و دچار زوال فاقد اختلاف معني‌دار آماري بود. در مقابل، رطوبت خاك (حدود 4-3 برابر)، هدايت الكتريكي (حدود 29-28 درصد) و مقدار فسفر (حدود 5-4 برابر) و پتاسيم (حدود 2 برابر) در خاك توده‌هاي شاهد به‌مراتب بيشتر از توده‌هاي دچار زوال بود. بيشترين تنفس برانگيختۀ خاك به‌ترتيب در توده‌هاي شاهد جنوبي، شاهد شمالي و زوال شمالي با مقادير 06/2، 67/1 و 38/1 (ميلي‌گرم دي‌اكسيد كربن منتشرشده به ازاي 100 گرم وزن خشك خاك در يك ساعت) ثبت شد. در مقابل، روند توجيه‌پذيري براي تنفس ميكروبي پايه مشاهده نشد. پتانسيل نيتريفيكاسيون نيز تحت تأثير پديدۀ زوال قرار نگرفت. از يافته‌هاي اين تحقيق مي‌توان استنباط كرد كه تاكنون عناصر غذايي خاك تحت تأثير زوال درختان كاهش شديدي نداشتند. به نظر مي‌رسد كه در كوتاه‌مدت، ريزش شاخ‌وبرگ خشكيدۀ درختان دچار زوال تا حدودي مي‌تواند كمبود مواد آلي خاك را جبران كند، اما پيش‌بيني مي‌شود كه با گذشت زمان و تضعيف بيشتر درختان، كاهش كيفيت خاك در بلندمدت محسوس‌تر خواهد بود. در انتها، پايش فون ميكروبي و آنزيم‌هاي خاك در توده‌هاي سالم و زوال‌يافته پيشنهاد مي‌شود.
چكيده لاتين :
Nowadays, the oak decline is the most important challenge in the Zagros forests for the last decade. Concerning the importance of soil physical, chemical, and biological properties in the forest ecosystems performance, the impacts of oak decline on soil characteristics were studied. In spring, two declined stands and two healthy stands of Brant`s oak (Quercus brantii Lindl.) with one ha area (100×100 m) in the north and south aspects were selected and then soil samples were collected systematically from 0-10 cm depth. Next, soil texture, reaction, EC, moisture content, organic carbon, nitrogen, potassium, and phosphorus content of collected soils were analyzed. Furthermore, basal soil microbial respiration, induced soil microbial respiration, and nitrification potential were measured. The results showed that pH, organic material and carbon, and nitrogen did not have any significant difference between the declined and healthy stands. On the other hand, EC (around 28-29 %), moisture (around 3-4 times), potassium (around two times), and phosphorus (around 4-5 times) content were considerably higher in the healthy stands. Furthermore, the highest induced microbial respiration were recorded in southern (2.06) and northern healthy stands (1.67) and southern decline stand (1.38 mg CO2.100g-1.dm.h-1), respectively while we did not find any reasonable trend for basal respiration. Nitrification potential did not response to oak decline occurrence. Although soil nutrient significantly declined in response to oak decline, it can be supposed that dried leaves and branches can repair deficiency of soil organic material to some extent in the declined stands but over time, as trees weaken, soil quality will decline. Finally, monitoring of soil fauna and soil enzymes can be suggested for future research.
