بومي‌گرايي در رساله‌هاي دكتري فلسفۀ تعليم و تربيت؛ بررسي دانشگاههاي دولتي تهران

Indigenization of Philosophy of Education Doctoral Dissertations in Tehran State Universities

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسايي چيستي فلسفۀ تعليم و تربيت بومي، شناسايي و اعتباربخشي شاخصهاي بومي‌سازي اين رشته در ايران و نيز بررسي وضعيت رساله‌هاي دكتري رشتۀ فلسفۀ تعليم و تربيت در دانشگاههاي دولتي تهران طي سالهاي 1396 و 1397 از منظر توجه به مسئلۀ بومي‌سازي انجام شد. روش: در پژوهش حاضر، تمامي رساله‌هاي دكتري رشتۀ فلسفۀ تعليم و تربيت دانشگاههاي دولتي تهران طي سالهاي 1396 و 1397 (16 رساله) از منظر توجه به مسئلۀ بومي‌سازي، با روش توصيفي- تحليلي ارزيابي شدند تا مشخص شود پژوهشهايي كه در اين حيطه صورت مي‌گيرند تا چه ميزان در راستاي بومي‌سازي و پاسخ به نيازهاي كشور مي‌باشند. بدين منظور، ابتدا با روش نظريۀ بنيادي شاخصهاي مدّ نظر(9 شاخص) شناسايي و سپس با روش دلفي، اعتبارسنجي شدند. در نهايت، رساله‌ها با توجه به شاخصهاي مذكور تحليل شدند. يافته‌ها: از بين تمام شاخصها، تنها پنج مورد به طور كامل رعايت شده‌اند كه شامل بهره‌مندي از ميراث علمي بشري در حد امكان، برآوردن نيازها، نظرورزي عالمانه، نوآورانه بودن و مستدل بودن مي‌باشند. شاخص انتقادي بودن هم تا حد زيادي رعايت شده است. بعلاوه معلوم شد كه در رساله‌هاي مذكور توجه چنداني به سه شاخص بهره‌مندي از ميراث علمي ايراني- اسلامي، بازسازي ميراث علمي ايراني- اسلامي و اصلاح منابع معرفتي نشده است. نتيجه‌گيري: از كل رساله‌هاي مورد بررسي، تنها 25/31 درصد رساله‌ها به طور كامل در راه بومي‌سازي اين رشته گام برداشته‌اند و بقيه توجه چنداني به مسئلۀ بومي‌سازي و رفع نيازهاي بومي كشور نداشته‌اند. به علاوه، آنگونه كه بايد، مسئلۀ بومي‌سازي در رشتۀ فلسفۀ تعليم و تربيت در قالب رساله‌هاي دكتري در دانشگاههاي دولتي تهران مورد توجه قرار نگرفته است. اين امر علاوه بر از بين بردن سرمايه‌هاي ارزشمند انساني و مالي، مانع بزرگي براي دستيابي به هدف والاي بومي‌سازي علوم تربيتي خواهد بود. به نظر مي‌رسد رفع اين مانع مي‌تواند مسير دستيابي به هدف بومي‌سازي علوم انساني را هموارتر كند.

Aim: The aim of this research is to define the quiddity of indigenized philosophy of education, also indicators of indigenization of philosophy of education in Iran, are identified and validated, finally all philosophy of education doctoral dissertations in Tehran universities during 2017 and 2018 are evaluated from the point of view of the indigenization. Method: In this research 16 theses are checked out by using descriptive- analytical method to find out if they are indigenized and if they are responding to needs in our society or not? For this purpose, at first related indicators were identified by using grounded theory method, then they were validated by Delphi method. In this step 9 indicators were confirmed. At last all 16 theses were evaluated from the point of view of the indigenization. Results: Findings show that only 5 indicators are fully observed which are utilizing the human scientific heritage as much as possible, meeting needs, wise commentary, being innovative and to be reasoned. Being critical is almost considered but taking advantage of the Iranian-Islamic scientific heritage, reconstruction of Iranian-Islamic scientific heritage and correction of epistemic sources, are not noticed enough. It is necessary to point out that only 31/25% of theses are indigenizing philosophy of education in Iran completely and others do not pay attention to it. Conclusion: The authors of the survey conclude that unfortunately indigenization of philosophy of education is not payed attention in this field’s theses. This matter causes waste of financial and human capital, in addition it is a big obstacle to achieve the aim of indigenization of educational science and humanities in Iran. This issue is worth pondering.