بررسي تنوع ژنتيكي گردوي ايراني Juglans regia با استفاده از صفات كمي و كيفي رش

Investigation of genetic diversity of Juglans regia using quantitative and qualitative growth traits

گردوي ايراني (Juglans regia L.) از مهم‌ترين گونه‌هاي اقتصادي است كه به‌دليل توليد ميوه و كيفيت مطلوب چوب در سراسر جهان كشت مي‌شود. گردو به‌دليل تكثير زايشي و دگرگرده‌افشاني داراي تنوع ژنتيكي زيادي است. در اين پژوهش تنوع ژنتيكي گردو از نظر عملكرد توليد چوب بررسي شد. در سال 1378 بذور درختان خوش‌فرم از مجموعه باغ‌هاي سه منطقۀ كرج (10 نمونه)، بافت (22 نمونه) و اصفهان (22 نمونه) جمع‌آوري و در مؤسسۀ تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور كشت شد. در دو سال 1396 و 1397، صفات رويشي درختان 17 و 18 سالۀ كلكسيون گردو شامل قطر در ارتفاع 30 سانتي‌متري، كيفيت شكل تنه، ارتفاع درخت، سطح تاج‌پوشش، قطر برابرسينه، حجم چوب توليدي و ميانگين رشد طولي سالانه مقايسه شد. آناليز واريانس صفات رويشي بررسي‌شدۀ درختان با منشأ كرج، بافت و اصفهان نشان داد كه بين مناطق از نظر صفات كيفيت شكل تنه، سطح تاج‌پوشش و قطر برابر‌سينه تفاوت معني‌داري وجود دارد. همچنين شكل تنۀ درختان با منشأ بافت نسبت به درختان با منشأ كرج و اصفهان مستقيم‌تر و استوانه‌اي‌تر بود. بررسي صفات رويشي توده‌هاي مختلف نشان داد كه درختان بافت ارتفاع (27/3 متر)، سطح تاج‌پوشش (47/7 متر مربع) و رشد طولي سالانۀ (77/17 سانتي‌متر) بيشتري از ديگر مناطق دارند. مقايسۀ ميانگين قطر برابرسينه نشان داد كه درختان با منشأ كرج، قطر بيشتري (37/9 سانتي‌متر) دارند. گروه‌بندي با آزمون تجزيۀ خوشه‌اي UPGMA ژنوتيپ‌ها را در دو گروه متفاوت قرار داد. مقادير اندازه‌گيري‌شدۀ همۀ صفات به‌جز ارتفاع ژنوتيپ‌هاي گروه اول بيش از مقادير گروه دوم بود. چوب توليدي ژنوتيپ‌هاي گروه دوم كيفيت بهتري نسبت به گروه اول نشان داد. اين تفاوت‌ها در صفات مختلف با توجه به شرايط محيطي يكسان محل كاشت، ناشي تنوع ژنتيكي است كه براي اصلاح گردو مي‌توان از آنها استفاده كرد.

Persian walnut (Juglans regia L.) is an economically important species cultivated worldwide for its wood and nuts. Walnut has high genetic diversity due to sexual reproduction and cross-pollination. In this study, the Genetic diversity of walnut was investigated from the wood production viewpoint. In 1999, the walnut seeds of straight and good quality trunk mother trees of three regions including Karaj (10 seeds), Baft (22 seeds) and Isfahan (22 seeds) were planted in the Forests and Rangelands Research Institute, Iran. During 1996 and 1997, the vegetative traits of 17-18 years old walnut trees, including collar diameter at 30 cm height, stem shape quality, tree height, canopy area, diameter at breast height, wood volume production and mean annual height growth were studied. Analysis of variance of studied traits indicated that there was a significant difference between regions in stem shape, canopy area and diameter at breast height. Study of different regions showed that the trees with Baft origin had higher height (3.27 m), canopy area (7.47 m2) and mean annual height growth (17.77 cm) than other Regions. However trees with Karaj origin had higher diameter at breast height (9.37 cm). The UPGMA dendrogram grouped genotypes into two groups. Genotypes of group 1 had higher wood production; however genotypes of group 2 showed higher wood quality. The results indicate considerable genetic variation among genotypes that can be useful in walnut breeding programs