تاب آوري اجتماعي-اقتصادي روستاهاي حوزه آبخيز سامان (استان مركزي) در نوسانات آب

نوسانات آب طي ساليان گذشته آسيب هاي زيادي به بخش كشاورزي و جامعه روستايي وارد كرده است. در دهه اخير رويكرد مقابله با رخدادهاي طبيعي جاي خود را به كنار آمدن با آنها داده است و در واقع تاب آوري جاي خود را به آسيب پذيري داده است. هدف اين تحقيق ارزيابي تاب آوري اجتماعي-اقتصادي روستاهاي حوزه آبخيز سامان(استان مركزي) در نوسانات آب سالهاي اخير(1395-1385) مي باشد. نوع تحقيق كاربردي و از نظر ماهيت توصيفيپيمايشي مي باشد. جامعه آماري خانوارهاي ساكن در 7 روستاي حوزه آبخيز سامان مي باشد. با استفاده از فرمول كوكران تعداد نمونه لازم جهت تكميل پرسشنامه 110 خانوار بدست آمد و روايي و پايايي نيز 0.84 محاسبه گرديده است. به منظور سنجش تاب آوري اجتماعي-اقتصادي، سرپرستان خانوارها مورد ارزيابي قرار گرفته است. تدوين شاخص هاي سنجش مؤلفه هاي اجتماعي و اقتصادي سكونتگاههاي انساني در برابر نوسانات آب براساس مفهوم تاب آوري و ويژگيهاي اجتماعي-اقتصادي در برابر بحران آب تدوين گرديد و شاخص ها و عوامل مؤثر بر تاب آوري شناسايي و تعريف عملياتي شدند. پس از جمع آوري داده ها در قالب پرسشنامه ميداني و با استفاده از ابزارهاي تحليل مكاني و قابليت هاي نرم افزارهاي آماري SPSS و Excel و GIS سنجش صورت پذيرفت. يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه ميزان تاب آوري اجتماعي-اقتصادي روستاها در وضعيت قابل قبولي قرار ندارند و از ميان دو بعد تاب آوري عوامل بعد اقتصادي با ميانگين كمترين و عوامل بعد اجتماعي با ميانگين بيشترين تأثير را در تاب آوري روستاها داشته است. براساس آزمون T ميانگين واقعي نظر كلي پاسخگويان از 3 كوچكتر و در حد متوسط رو به پايين است. روستاهاي سامان و ياري آباد در بعد اقتصادي نوسانات آب داراي تاب آوري بيشتري بوده اند و در بخش اجتماعي نيز حدودا ميانگين ها به هم نزديك و بيشترين تاب آوري اجتماعي در روستاهاي چهارحد و ياري آباد و وركبار عليا بود كه بالاي ميانگين 3 را اخذ كرده اند. در مجموع دو شاخص تاب آوري اجتماعي اقتصادي روستاها هيچكدام ميانگين 3 را به دست نياورده اند كه نشان از تاب آوري پايين محدوده دارد.