وابستگي معيشتي روستاييان به محصولات غيرچوبي جنگل در منطقه خسرو شيرين شهرستان آباده

Livelihood dependency of villagers on non-timber forest products in Khosrou Shirin region of Abadeh, Fars province, Iran

محصولات غيرچوبي جنگل‌ها نقش مهمي در اقتصاد خانوارهاي روستايي ايفا كرده و درآمدهاي حاصل از اين بخش، سهم به سزايي از كل درآمد خانوار را به خود اختصاص مي‌دهد. ازاين‌رو، مطالعه حاضر به بررسي نقش محصولات غيرچوبي جنگل بر معيشت و درآمد روستائيان خسرو شيرين شهرستان آباده پرداخته است. بدين منظور از پرسشنامه براي جمع‌آوري اطلاعات استفاده شد و ابتدا روايي پرسشنامه‌ها، با استفاده ازنظر كارشناسان مورد تائيد قرار گرفت و سپس براي سنجش پايايي پرسشنامه از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شد. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه روستائيان بخش خسرو شيرين بود كه شامل 607 خانوار است و در اين ميان تعداد 200 پرسشنامه تكميل گرديد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه در منطقه مورد مطالعه، 14 محصول غيرچوبي با كاربردهاي متفاوت دارويي، خوراكي و صنعتي توسط مردم محلي برداشت مي‌شود. به منظور تحليل داده ها از نرم افزار SPSS و آزمون همبستگي اسپيرمن استفاده شد. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده، ميانگين محصولات برداشت‌شده 4/71 كيلوگرم، ميانگين محصولات مصرف‌شده 0/50 كيلوگرم و ميانگين درآمد سالانه روستاييان از محصولات غيرچوبي 99/17 ميليون ريال است. نتايج آزمون همبستگي اسپيرمن نشان داد كه رابطه مثبت معني‌داري بين درآمدزايي و آموزش برداشت از محصولات غيرچوبي وجود دارد. علاوه بر اين بين درآمدزايي حاصل از محصولات غيرچوبي و جلوگيري از مهاجرت و همچنين بين اشتغال‌زايي محصولات غيرچوبي با هزينه‌بر بودن برداشت اين محصولات ارتباط مثبت معني‌داري وجود دارد (p≤0.05). با توجه به نتايج، در منطقه مورد مطالعه 38 درصد از درآمد حاصل از برداشت محصولات غيرچوبي مربوط به گياه بن سرخ است و بعد از آن تره كوهي با 32 درصد بيشترين اثر را روي درآمدزايي دارد.

Non-timber forest products have an important role in the economy of rural household and income of this sector have a large portion of the total household income. Therefore, this study has been conducted to investigate the role of non-timber forest products on the livelihoods and income of villagers. So, questionnaires were used for data collection. First, the validity of the questionnaire was confirmed by experts and then the reliability of them was determined by Cronbachchr('39')s alpha coefficient. The statistical population of this study was 607 households which among them 200 questionnaires were completed. The results of this study showed that 14 non-timber products with different pharmacological, edible, and industrial uses are consumed by the locals. According to the results, the average harvested products were 4.71 kg, the average consumed products were 0.50 kg and the average annual income of non-timber products was 17.99 million Rials. The results of the Spearman correlation test showed that there is a significant positive relationship between income and harvest education of non-timber products. In addition, there is a significant positive relationship between income from non-timber products and migration prevention, as well as between employment in the non-timber products sector and the cost of harvesting (p≤0.05). Based on results, in the study area, 38% of the income of non-wood products harvest is related to Allium Jesdianum plant and followed by Allium akaka with 32% which has the greatest effect on income.