مدل‌سازي رويشگاه و تعيين متغيرهاي زيست‌محيطي تأثيرگذار بر پراكنش گونه بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.) در زيستگاه‌هاي جنگلي استان لرستان

Habitat modeling and determination of environmental factors affecting on distribution of Persian oak (Quercus brantii Lindl.) in forest habitats of Lorestan Province

مدل­هاي پراكنش گونه­اي از مهمترين مدل­هاي بوم ­شناختي هستندكه براي مدل­سازي پراكنش گونه ­اي، شناسايي زيستگاه­هاي جديد و حفاظت از گونه­ هاي در حال انقراض مورد استفاده قرار مي ­گيرند. در اين پژوهش مدل­سازي پتانسيل رويشگاه و تعيين مهمترين عوامل تأثيرگذار روي پراكنش گونه بلوط ايراني (Quercus brantii Lindl.) در استان لرستان با استفاده از مدل مكسنت مورد بررسي قرار گرفت. براي تهيه نقشه پتانسيل رويشگاه گونه بلوط ايراني ابتدا 22 لايه زيست­ محيطي در نرم­افزار ArcGIS 10.4.1 آماده و به فرمت ASCII تبديل شدند. سپس 5064 نقطه حضور گونه با استفاده شبكه 1/5 × 1/5 كيلومتر از روي نقشه پراكنش جغرافيايي گونه بلوط ايراني (1:250000) استخراج، صحت سنجي و به فرمت CSV تبديل شد. پس از آماده ­سازي لايه ­ها از نرم­افزار MaxEnt 3.3.3 براي مدل­سازي پراكنش گونه مورد مطالعه استفاده شد. نتايج نشان داد از 22 متغير زيست­محيطي تأثيرگذار روي پراكنش گونه بلوط ايراني 7 متغير مهمترين بودند كه از بين آنها متوسط درجه حرارت سالانه، بارندگي مرطوب­ترين سه ماه متوالي و حداقل درجه حرارت سردترين ماه به ترتيب با 38، 24/2 و 13/3 درصد، بيشترين تأثير را بر روي پراكنش گونه بلوط ايراني داشتند. مقدار سطح زير منحني (AUC) مدل برابر 0/669 به­دست آمد و از مقدار آستانه 0/33 براي تبديل نقشه احتمالاتي به نقشه حضور و عدم حضور گونه استفاده شد. نقشه پتانسيل رويشي گونه نشان مي­دهد كه تقريباً 62/5 درصد سطح استان لرستان پتانسيل رويش گونه بلوط ايراني را دارا مي­ باشد كه در اين بين مناطق جديدي خصوصاً در شهرستان­هاي خرم ­آباد، اليگودرز، كوه دشت و پل دختر براي احيا و بازسازي پيشنهاد مي­ شود.

Species distribution models (SDMs) are the most important ecological models used to model species distribution, identify new habitats, and protect endangered species. In this study, habitat potential modeling and determine the most important factors affecting on distribution of Persian oak (Quercus brantii Lindl.) was investigated using MaxEnt model in Lorestan province. To map the potential distribution of Persian oak, 22 environmental layers were prepared in ArcGIS 10.4.1 and converted to ASCII format. Then 5064 species presence points were extracted using 1.5 × 1.5 km grid from the map of geographical distribution of the Persian oak species (1:250000) and converted to CSV format. After preparing the layers, MaxEnt 3.3.3 software was used to model distribution of the species. The results showed that 7 variables were more important among of the 22 environmental variables affecting on distribution of Persian oak. Annual mean temperature, Precipitation of wettest quarter and Min temperature of coldest month had the highest impact on distribution of the species with 38, 24.2 and 13.3 %, respectively. The area under the curve (AUC) of the model was 0.669 and the threshold value of 0.33 was used to convert the probability map to the presence and absence maps. The potential vegetation map of Persian oak shows that approximately 62.5% of the area of Lorestan province has the potential for growing Persian oak. The main new habitat is located in Khorramabad, Aligudarz, Kuhdasht and Poldokhtar, which recommended for restoration and rehabilitation.