طراحي الگوي سوگيري ماموران و حسابرسان مالياتي با رويكرد مبتني بر نظريه داده بنياد

Designing a bias model for tax officials and auditors with grounded theory-based approach

نقش ماليات در رفاه اجتماعي، توزيع مجدد ثروت،كاهش شكاف طبقاتي و در نهايت، تحقق عدالت غيرقابل انكار است. اما برخي مواقع، در فرآيند اخذ ماليات بي عدالتي‌هايي مشاهده مي‌گردد. ماموران و حسابرسان مالياتي از جمله افرادي هستند كه همواره مجبور به انجام قضاوت‌ هستند؛ قضاوتي كه مي‌تواند از بسياري از عوامل تاثير پذيرد و منتج به اتخاذ تصميمي سوگيرانه شود و به بي عدالتي در اين مهم دامن بزند. هدف اين پژوهش طراحي الگوي مفهومي سوگيري براي ماموران و حسابرسان مالياتي در ايران است. اين پژوهش از نوع پژوهش‌هاي كيفي بود كه با استفاده از رويكرد مبتني بر نظريه داده بنياد انجام شد. جامعه آماري شامل افراد متخصص و صاحبنظر در زمينه ماليات بود كه با استفاده از رويكرد نمونه‌گيري هدفمند در مجموع تعداد 17 نفر خبره موضوع به عنوان مشاركت‌كنندگان در پژوهش انتخاب شدند. داده‌ها به روش مصاحبه با روش هدايت كليات و به صورت نيمه ساختار‌يافته گردآوري شد. براي به دست آوردن اعتبار و روايي داده‌ها از دو روش بازبيني مشاركت‌كنندگان و همچنين مرور خبرگان غيرشركت‌كننده در پژوهش استفاده شد. مقوله محوري سوگيري ماموران و حسابرسان مالياتي است كه 15 علل براي آن به عنوان شرايط عليّ شناسايي گرديد. سپس با توجه به شرايط زمينه‌اي و شرايط مداخله‌گر، راهبردهايي تدوين و مدل نهايي بر اساس آن ارائه شده است. اين مطالعه مي‌تواند گامي موثر در راستاي حسابرسي مالياتي بر مبناي تحقق ماليات صحيح و رضايتمندي عمومي باشد.

The role of taxes in social welfare, redistribution of wealth, reduction of class gaps and, finally, the realization of justice is undeniable. But sometimes, the tax itself is unfair. Tax officials and auditors are among those who are always forced to make judgments; A judgment that can be influenced by many factors and lead to a biased decision and incite injustice in this matter. The purpose of this study is to design a conceptual model for tax officials and auditors in Iran. This research was a qualitative research that was conducted using an approach based on grounded theory. The statistical population included tax experts who were selected as a participant in the research using purposive sampling approach. 17 Experts were selected as participants in the study. Data were collected through interviews using the general guidance method and in a semi-structured manner. To obtain the reliability and validity of the data, two methods of reviewing participants as well as reviewing non-participating experts in the research were used. The central issue is the bias of tax officials and auditors, for which 15 reasons were identified as causal conditions. Then, according to the background and intervening conditions, strategies are formulated and the final model is presented based on it. This study can be an effective step towards realizing proper taxation and public satisfaction.