عنوان مقاله :
تحليلي بر معناي امكان اخص از منظر ابن‌سينا
عنوان به زبان ديگر :
An analysis of narrowest possibility from Avicenna's perspective
پديد آورندگان :
مزگي نژاد، مرتضي دانشگاه بيرجند - گروه فلسفه و كلام اسلامي
كليدواژه :
امكان اخص , امكان استقبالي , ابن سينا , اشارات , شفا
چكيده فارسي :
ابن‌سينا در كتاب‌هاي منطقي خود به‌صورت مبسوطي به بحث جهات و قياس‌هاي موجهه پرداخته است. علاوه بر اين، نوآوري وي در افزودن جهات زماني موردتوجه منطق‌دانان خصوصاً منطق‌دانان غربي قرار گرفته است. بااين‌وجود با مراجعه به آثار وي نوعي ابهام در معناي امكان اخص ديده مي‌شود. برخي از منطق‌دانان غربي نيز وجود چنين ابهامي را گزارش داده‌اند گاهي نيز اين ابهام سبب بدفهمي در اين زمينه شده است؛ بنابراين شناخت دقيق معناي موردنظر ابن‌سينا ازاين‌جهت داراي اهميت است. با مراجعه به آثار ابن‌سينا مشخص مي‌شود كه تعريف او از امكان اخص در كتاب شفا (العباره و البرهان) همان تعريف امكان استقبالي است. در كتاب منطق المشرقيين و كتاب اشارات امكان اخص و استقبالي به‌صورت مجزا تعريف شده است اما بااين‌وجود تعاريف ارائه شده كاملاً با هم منطبق نيستند. براي رفع اين ابهام دو استراتژي مطرح خواهد شد. در نهايت به نظر مي‌رسد تمايز ميان امكان استقبالي و امكان خاص تمايزي اعتباري است.
چكيده لاتين :
Avicenna (Ibn Sīnā's) discusses in detail the modality and modal syllogistic, in his logical books. The earliest formal system of modal logic was developed by Avicenna, who ultimately developed a theory of "temporally modal" syllogistic. However, referring to his works, there is a kind of ambiguity in the meaning of narrowest possibility. Some Western logicians have also reported such ambiguity, sometimes leading to misunderstandings. Therefore, knowing the exact meaning of the narrowest possibility from Avicenna's perspective is important. In the book of Healing (Kitāb al-Shifā, Kitāb al-Burhan), it becomes clear that his definition of the narrowest possibility is the same as the definition of a future possibility. In the book of Oriental logic (Mantiq Al-Mashriqiyin) and the book of Pointers (Al-Isharat wa’l-Tanbihat), the narrowest possibility and future possibility are defined separately, but the definitions provided do not completely coincide. Two strategies will be proposed to resolve this ambiguity. Finally, it seems that there is no real distinction between the narrowest possibility and future possibility.
