معرّفي «تُحفة‌المُنشي»؛ منبعي ارزشمند در ترسّل و بلاغت

Introduction to " Tohfat ol-Monshi "; a Valuable Resource in Letter Writting and Rhetoric

در ميان نسخ خطّي زبان فارسي كه در كتابخانه‌هاي مختلف ايران و جهان نگهداري مي‌شود، نسخ و آثار ترسّل و انشا به دلايل مختلف زباني، بلاغي و تاريخي اهميت بسيار زيادي دارد؛ به همين دليل تاكنون پژوهش‌هاي مختلفي در اين باب صورت گرفته است؛ امّا نسخ بسيار زيادي در اين زمين، در كنج كتابخانه‌هاي جهان مخفي مانده است. تحفه‌المنشي يكي از همين آثار است كه در قرن سيزدهم هجري تأليف شده و نسخة منحصربه‌فرد آن در كتابخانة مجلس شوراي اسلامي موجود است. اين اثر ازلحاظ زباني، بلاغي و تاريخي داراي اهميت فراوان است؛ امّا تاكنون تصحيح، معرّفي و به زيور طبع آراسته نشده است. مطالب مطرح‌شده در اين رساله از لحاظ بلاغي، زباني و تاريخي آن‌چنان متنوّع و گوناگون است كه مي‌توان آن را يك كتاب انواع ادبي دانست. نتايج حاصل از اين پژوهش كه با استناد به نسخۀ خطي اثر و منابع كتابخانه‌اي به شيوۀ توصيفي - تحليلي انجام شده، نشان مي‌دهد مؤلّف در تبويب و فصل‌بندي مطالب بلاغي و آموزش فنون ادبي به شيوۀ ابتكاري عمل كرده است، در ذكر شواهد شعري، با دقّت از منابع معتبر بهره جسته است، ابيات و اشعار نويافته از شاعران را در متن اثر آورده و دلايل شش‌گانۀ تقدّم منشيان بر شاعران را به‌خوبي بيان كرده است.

Among the various Persian manuscripts that have survived in various libraries in Iran and around the world, Manuscripts of letter writing are very important for various linguistic, rhetorical, and historical reasons; For this reason, various pieces of research have been done in this regard so far but too many manuscripts are hidden in the corners of the world's libraries. Tohfa al-Monshi is one of these works that was written in the thirteenth century AH and the unique version of this work is available in the library of the Shura Council and is of great importance in terms of different language, rhetoric, and history. But so far it has not been corrected, introduced, and published. The topics presented in this treatise are so diverse in terms of rhetoric, language, and history that this treatise can be considered as a book of literary types. The results of this research, that is based on the manuscript of the work and library resources in a descriptive manner, show that the author has acted in an innovative way in categorizing rhetorical materials and teaching literary techniques; In citing poetic evidence, he has carefully used authentic sources; Has brought newly discovered verses and poems from poets in the text of the work; The six reasons for the precedence of secretaries over poets are well stated.