گذار از نيهيليسم منفعل در شعر مهدي اخوان ثالث

A Transition from Passive Nihilism in Akhavan’s Poetry

گذار نيهيليستي در شعر اخوان مسيله اصلي اين پژوهش است. شعر اخوان با داشتن جان مايه هاي فلسفي مدرن، دربردارنده معاني ژرفي است كه آن را درخور تحليل هايي فراتر از مرز معمول مي كند. يكي از بارزترين اين معاني ديالكتيك اميد و نااميدي است. آشنايي اخوان با انديشه هاي جريان ساز عصر مدرن اروپا، ازجمله انديشه هاي فلسفي فريدريش نيچه، نگارندگان را برآن داشت تا در تحليل اين ديالكتيك، گرايش هاي گذار نيهيليستي شعر او را در رهيافت «گذر از نيهيليسم منفعل به نيهيليسم فعال» نيچه اي بررسي كنند. اين واكاوي نشان مي دهد انديشه شعري اخوان در اين مقوله به طرزي شگفت بازتاب شيوه هايي از رهيافت گذار نيهيليسم نيچه اي، همچون انكار گرايش متافيزيكي و تكيه بر اراده انساني، نگره هاي اخلاقي، صيرورت، عدم جزميت و بازگشت جاودان است كه راه آفرينش ابرانسان و تصديق همه جانبه زندگي است. براساس يافته هاي پژوهش، شعر اخوان اگرچه ابتدا بازتاب گونه اي نيست انگاري منفعل به نظر مي رسد، در تحليلي ژرف تر معلوم مي گردد كه اشعار او از ويژگي هاي فرمي و معنايي خاصي برخوردارند كه عاطفه ياس و انديشه نيهيليستي را از چشم اندازي منفعل به ساحتي فعال مي كشاند تا مخاطب نكته سنج آن را از جريان گذاري نيهيليستي درمقابل جمود ياسي ساكن آگاه سازد. روش تحقيق كيفي و رويكرد ناظر بر تحليل ها رويكرد نقد فلسفي از گونه فلسفه غيرمفهومي و گاهي رويكرد توصيفي با تكيه بر گزاره هاي شاعرانه آن دو است.

The nihilistic transition in Akhavanchr('39')s poetry is the main focus of this research. Akhavanchr('39')s poetry, with its modern philosophical background, contains profound meanings that make it worthy of analysis beyond the ordinary. One of the most obvious of these meanings is the dialectic of hope and despair. Akhavanchr('39')s acquaintance with the ideas of modern Europe, like for instance, the philosophical ideas of Friedrich Nietzsche, led us to analyze the tendencies of the nihilistic transition of his poetry considering Nietzschechr('39')s "transition from passive nihilism to active nihilism”. Upon analysis it became clear that Akhavanchr('39')s poetic thought reflects Nietzschean nihilism, as it can be traced in his views such as denying the metaphysical tendency and relying on the human will of elitism, specific views of morality, becoming, and also eternal return, considered as the way to create the superman. Thus, the results of the research showed that Akhavanchr('39')s poetry, seemingly is a reflection of a kind of passive imagery. However, with a closer look, it became clear that his poems have specific formal and semantic features based on which the emotion of despair and nihilistic thought became active rather than being passive. The method of the current study was qualitative and the approach to analysis was a philosophical critique approach and it also adopted a descriptive approach.