تبيين ابعاد و مولفه‌هاي الگوي مناسب مديريت بحران زلزله در بافت‌هاي فرسوده شهر تهران

Explanation the Dimensions and Components of an appropriate pattern of Earthquake Disaster Management in Deteriorated Urban Areas in Tehran city

با توجه به آسيب‌پذيري بالاي بافت‌هاي فرسوده شهري، ضرورت پيش‌تدبيري نظام‌مند و ارائه ويژگي‌ها و مؤلفه‌هاي الگويي كارآمد در مديريت بحران در اين بافت‌ها وجود دارد كه ابعاد تصميم‌گيري در مديريت خطرپذيري زلزله در آنهارا روشن سازد. هدف اين پژوهش بررسي ابعاد و مؤلفه‌هاي الگوي مناسب مديريت بحران در بافت‌هاي فرسوده شهري به ‌منظوركنترل و كاهش صدمات و خسارات ناشي از وقوع زلزله در مقطع قبل از رخداد آن (مرحله پيشگيري) در بافت‌هاي فرسوده شهر تهران است. روش پژوهش از نظر هدف، كاربردي و از نظر شيوه انجام توصيفي - تحليلي و چون در تلاش براي برقراري ارتباط ميان ابعاد و مؤلفه‌هاي مديريت بحران زلزله در بافت‌هاي فرسوده شهري است، اكتشافي است. پس از شناسايي ابعاد و مؤلفه‌هاي الگوي مديريت بحران در بافت‌هاي فرسوده در مطالعات اسنادي (مباني نظري، تجارب ايران و تجارب جهاني)، با مراجعه به صاحب‌نظران و كارشناسان تدقيق و اولويت‌گذاري شده است و در گام بعدي ضريب اهميت هر يك از مؤلفه‌ها مشخص شده و نتايج پرسش‌نامه‌ها به صورت محتوايي با استفاده از نرم افزار PLS ارزيابي و تعيين اعتبار شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد در زمينه مديريت بحران در بافت‌هاي فرسوده شهر تهران بيش از اين كه به مديريت بحران با نگاه پس از بحران در اين بافت‌ها نگاه كرد ضرورت دارد نگاه مديريت ريسك و پيش‌انديشانه و پيش از بحران به آن داشت. در مرحله پيش از بحران توجه به ابعاد مختلف و در نظر گرفتن مؤلفه‌هاي تاثيرگذار هر يك از ابعاد در مديريت بحران (ابعاد اجتماعي و فرهنگي، كالبدي - محيطي، اقتصادي، ساختاري و مديريتي، حقوقي - قانوني و زيرساخت‌ها) در بافت‌هاي فرسوده شهري و به كارگيري آن‌ها مي‌تواند در نهايت منجر به كاهش آسيب‌پذيري و ارتقاء تاب‌آوري اين بافت‌ها در مواجهه با سوانح مختلف از جمله زلزله شود.

Due to the high vulnerability of deteriorated urban areas, a systematic precaution is needed to provide features and components of an effective pattern for disaster management in these areas that clarify the dimensions of decision-making in earthquake risk management in them. The purpose of this research is to investigate the dimensions and components of an appropriate disaster management pattern in deteriorated urban areas in order to control and reduce the damage caused by the earthquake in the period before its occurrence (prevention stage) in deteriorated urban areas in Tehran. The research method is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method, and because it tries to establish a relationship between the dimensions and components of earthquake disaster management in deteriorated urban areas, it is exploratory. After identifying the dimensions and components of the disaster management pattern in deteriorated areas in documentary studies (theoretical foundations, Iranian and global experiences). It has been accurate and prioritized by referring to experts and proprietors. In the next step, the coefficient of significance of each component is specified and the results of the questionnaires evaluated and validated in content by using the PLS software. The results of the research show that in the field of disaster management in the deteriorated urban areas of Tehran. It is necessary to have a risk management and prethinking and pre- disaster management view before looking at the disaster management with a post- disaster view in these areas. In the pre-disaster stage, attention to different dimensions and considering the effective components of each of these dimensions in disaster management (social and cultural, physical-environmental, economic, structural and managerial, legalrule and infrastructures dimensions) in deteriorated urban areas and their application can ultimately lead to decreasing vulnerability and promoting the resilience of these area in the face of various events, including the earthquakes.