سنجش آسيب‌پذيري بخش‌هاي اقتصادي ايران ناشي‌ از تحريم صادرات نفت‌خام: محاسبه يك شاخص تركيبي مبتني بر الگوي داده-ستانده

Measurement the Vulnerability of Iran's Economic Sectors Due to Crude Oil Export Sanctions: A Composite Index Based on the Input-Output Model

تحريم صادرات نفت ايران طي ساليان اخير، يكي از مهم‌ترين مشكلاتي است كه با قرارگيري اقتصاد تحت شرايط ويژه، منجر به وقوع آسيب‌پذيري اقتصادي و ناكارآمدي فعاليت بخش‌هاي اقتصادي بطور مستقيم و غير مستقيم شده است. در اين پژوهش با استفاده از يك شاخص تركيبي بر مبناي سه مؤلفه در قالب كاربردي از رويكرد داده-ستانده، به ارزيابي آسيب‌پذيري بخش‌هاي اقتصادي ايران در سال 1390 پرداخته شده است. سپس با ارزيابي وضعيت آسيب‌پذيري بخش‌هاي اقتصادي در مواجهه با شوك تحريم صادرات نفت، اولويت‌بندي بخش‌هاي اقتصادي از منظر تأثيرگذاري بر عملكرد ساير بخش‌ها و سرمايه‌گذاري براي كسب حداكثر منفعت در اقتصاد پس از تحريم مورد ارزيابي قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه از ميان 26 بخش ارزيابي شده بخش‌هاي «ساخت كُك و فرآورده‌هاي حاصل از پالايش نفت»، «برق» و «ساخت شيشه و محصولات شيشه‌اي» به ترتيب كمترين آسيب‌پذيري و بالاترين اولويت ناشي از كاهش 70 درصد صادرات بخش نفت خام و گاز طبيعي را براي سرمايه‌گذاري و همچنين بخش‌هاي «عمده فروشي و خرده فروشي، تعمير وسايل نقليه و كالاها»، «حمل و نقل» و «استخراج نفت خام و گاز طبيعي» به ترتيب بالاترين ميزان آسيب‌پذيري و به تبع آن كمترين اولويت ناشي از كاهش 70 درصد صادرات بخش نفت خام و گاز طبيعي را براي سرمايه‌گذاري به دست آورده‌اند.

The embargo on Iran's oil exports in recent years is one of the most important problems that, with the economy under special conditions, has led to economic vulnerability and inefficiency of the economic sectors directly and indirectly. In this study, with employing a composite index based on three components according to the input-output approach, the vulnerability of Iran's economic sectors in 2011 has been measured. The first component is built based on Inoperability Input-Output model and the second one is made according to the Net Multipliers of Diatzenbacher (2005). The results show that among the 26 evaluated sections, "Coke and oil refining products", "Electricity" and "Manufacture of glass and glass products" have the lowest vulnerability and highest priority, respectively. From a 70% reduction in exports of crude oil and natural gas for investment, as well as sectors "wholesale and retail, repair of vehicles and goods", "transportation" and "extraction of crude oil and natural gas" have encountered the highest level of vulnerability and consequently the lowest priority