مدلسازي شاخص عدالت در برنامه‌ريزي شهري با استفاده از "رويكرد قابليت"

Modeling Justice Index in Urban Planning Using the "Capability Approach"

در حاليكه سياست‌هاي اتخاذ شده در حوزه حمل و نقل بر محروميت اجتماعي درصد زيادي از خانوارهاي ساكن در شهرها اثرگذار است، مطالعات مرتبط با عدالت اجتماعي، حمل و نقل را تنها به عنوان مثالي حاشيه‌اي براي پيشبرد مباحث وسيع‌تر مورد توجه قرار داده‌اند و اجراي عدالت در اين حوزه به‌ندرت به صورت صريح مورد توجه قرار گرفته است. در نتيجه، بسياري از محققان سعي دارند با استفاده از تفسير نظريات مختلف عدالت در تبيين اين سياست‌ها اثرگذار باشند. در همين راستا، اين مطالعه سعي دارد به شيوه‌اي توصيفي-تحليلي با تكيه بر "رويكرد قابليت"، مدلي ارائه دهد كه قادر است با استفاده از داده‌هاي مربوط به مشخصات ساكنين، شاخص‌هاي زيستگاه شهري و عملكرد سيستم حمل و نقل، ميزان توانايي افراد براي برطرف كردن حداقل نيازهاي اساسي خود را مدل‌سازي كند. به همين منظور با معرفي و بكارگيري متغيرهاي هر دسته و با ارائه يك سناريوي مفهومي، "شاخص قابليت" 16 شخص ساكن در يك بلوك فرضي كه داراي مشخصات متفاوتي هستند تخمين زده شد. نتايج مدل نشان مي‌دهد بيشترين ميزان تفاوت شاخص قابليت براي افراد، متأثر از متغير مالكيت خودروي شخصي، ميزان درآمد و معلوليت افراد است. بعلاوه رده سني جوان داراي حساسيت بيشتري به اين متغيرها است، بطوريكه عدم مطلوبيت در متغيرهاي ياد شده موجب كاهش بيشتري در ميزان شاخص قابليت افراد جوان نسبت به همتايان آنها با رده سني پير خواهد شد. در نتيجه، اين مدل توانايي محاسبه ميزان نابرابري گروه‌هاي مختلف جامعه و ارائه پيشنهاد براي سياست‌گذاري در يك فضاي شهري را خواهد داشت.

While transportation decisions can potentially affect a large percentage of the total households living in cities and create exclusion between different social groups, inequity in transportation is seldom considered and the concept is not explicitly explained in the field of transport, and studies have considered transport only as a marginal example to advance broader issues. Therefore, many scholars continue to attempt to influence these debates using various theories. In this regard, employing descriptive-analytical techniques, this study seeks to present a model, based on a "capability approach”, that is capable of using data on the characteristics of inhabitants, urban habitat indexes, and transportation system performance and evaluates people freedom of choice to meet their basic needs. To this end, it sets a "capability index" by presenting a scenario for 16 people with different characteristics residing in one block. The results of the model implementation show that the largest difference in the capability index for individuals is influenced by the variables of car ownership, income, and disability. Besides, the younger age group is more sensitive to these variables, so the decrease in these variables will lead to a greater reduction in the capability index for younger people than their older counterparts. As a result, this model will be able to measure the freedom and equity for different social groups and propose policymaking in an urban area