شناسايي و اولويت‌بندي نيازهاي معلولان به‌منظور ارائۀ خدمات و طراحي برنامه‌ها در كتابخانه‌هاي عمومي

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسايي مهم‌ترين نيازهاي معلولان (جسميحركتي، نابينايان و كم‌ بينايان، ناشنوايان و كم ‌شنوايان) كشور به‌منظور ارائه و طراحي خدمات و برنامه ‌هاي كتابخانه‌ هاي عمومي ايران است. روش: پژوهش حاضر از نظرِ هدف، كاربردي و از نظرِ ماهيت، توصيفيتحليلي و از نظرِ روش اجرا، پيمايشي بود كه به‌صورت مقطعي انجام شده است. نمونۀ آماري متشكل از 82 نفر از سه گروه معلولان جسميحركتي، نابينايان وكم ‌بينايان و ناشنوايان و كم‌شنوايان 15 سال به بالا بود كه به‌روشِ نمونه‌ گيري خوشه ‌اي چندمرحله ‌اي از 10 استان انتخاب شدند. ابزار گردآوري اطلاعات سه پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته بود. براي تجزيه‌و‌تحليل داده ‌ها و ارائۀ آمار توصيفي و تحليلي از نرم‌ افزار SPSS ويرايش 23 استفاده شد. يافته‌ ها: نتايج نشان داد وجود كتابداران متخصص با برخورد مناسب، داشتن آسانسور يا بالابر و حمايت مسئولان از نيازهاي معلولان، براي معلولان جسميحركتي مهم‌ترين نياز بوده است. در گروه نابينايان و كم‌ بينايان، وجود آسانسور مجهز به دكمه ‌هاي بريل در صورت چندطبقه بودن كتابخانه، تخصيص بودجۀ مناسب براي تأمين منابع موردنياز و فراهم كردن دسترسي به فهرست كامل كتاب‌هاي گوياي موجود در كتابخانه‌ هاي عمومي كشور از طريق اينترنت جزء نيازهاي داراي اهميت اين گروه بوده است. در گروه ناشنوايان و كم‌ شنوايان نيز برگزاري برنامه‌هاي گروهي و اردوهاي تفريحي، وجود مترجمان آشنا به زبان اشاره در كتابخانه و برگزاري كلاس‌هاي آشنايي با زبان اشاره از جملۀ مهم‌ترين نيازها بوده است. اصالت/ارزش: تاكنون پژوهشي در داخل كشور در اين حجم از نظرِ گستردگي جامعۀ موردبررسي و در نظر گرفتن نيازهاي سه گروه از معلولان (معلولان جسميحركتي، نابينايان و كم‌بينايان، ناشنوايان و كم‌ شنوايان) انجام نگرفته است. كتابخانه ‌هاي عمومي مي‌ توانند با در نظر گرفتن نيازهاي گروه ‌هاي مختلف معلولان، با ارائۀ خدمات مناسب به معلولان، در زمينۀ توانمندسازي آنان و فراهم كردن دسترسي برابر به اطلاعات و در نتيجه كمك به فراهم كردن شرايط زندگي بهتر براي آنان مساعدت كنند.