ريخت-الگوي بهينه مسكن در بافت تاريخي مبتني بر آموزه‌هاي پيكره‌بندي و ميزان انطباق‌پذيري الگوهاي مسكن ميان‌افزا در محله طاهر و منصور كاشان

Optimal Housing Pattern in the Historical Context of Kashan Based on the Teachings of Residential Building Configuration: A Case Study on the Adaptability of Building Patterns in Taher and Mansour Neighborhoods in Kashan (Iran)

نظام پيكره‌بندي مسكن در بافت‌هاي تاريخي به پيروي از قواعد اقليمي و در راستاي پاسخ‌دهي به هنجارهاي فرهنگي و اجتماعي شكل‌گرفته و به‌رغم تشابهات شكلي، از قواعد خاصي پيروي مي‌كند. طي دهه‌هاي اخير و به دنبال دخل و تصرفات شتاب‌زده در بخش قديمي شهرها، موضوع انطباق‌پذيري مسكن جديد، به يكي از دغدغه‌هاي اصلي و چالشي در جامعه تخصصي تبديل‌شده است. بررسي الگوهاي ساخته‌شده، راوي چهره‌اي نازيبا از پيكره‌بندي و عدم انطباق مسكن نوساز با بخش‌ تاريخي و نبود همزياني ميان آن‌ها است. پرسش پژوهش آن است كه انطباق‌پذيري و انعطاف‌پذيري چگونه بر پيكره‌بندي فضايي اثرگذارند؟ و الگوهاي مسكن ميان‌افزا در محله طاهر و منصور كاشان، به چه ميزان توانسته‌ به انطباق‌پذيري با بستر تاريخي پاسخ دهد؟ پژوهش با بررسي نظام پيكره‌بندي مسكن در بافت تاريخي كاشان در بازه 1335 تا 1398ش و ارزيابي ميزان انطباق‌پذيري الگوهاي جديد با قواعد موجود در محله طاهر و منصور، در پي ارتقاء كيفي مسكن در بافت تاريخي است. پژوهش كيفي و مبتني بر مطالعات كتابخانه‌اي، ارزيابي‌هاي ميداني و تحليل است. نخست عوامل مؤثر بر پيكره‌بندي و انطباق‌پذيري الگوهاي مسكن مطلوب بررسي‌شده و سپس عكس‌هاي هوايي محدوده مطالعاتي در محيط Autocad ترسيم و مبتني بر ماهيت، براي تحليل معيارها از نرم‌افزار Depth Map و GIS استفاده‌شده است. مبتني بر يافته‌ها، تغيير الگوي ساخت خانه‌ها از چهار طرف ساخت (حياط مركزي) در دهه 1330ش. به دو طرف ساخت تا دهه 1350، كوچك شدن مساحت ساختمان، افزايش چشمگير تراكم ساخت و برهم ريختن يكپارچگي و انسجام فضايي به‌ويژه از دهه 1370 به اين‌سو، به‌عنوان عوامل اصلي انطباق ناپذيري الگوهاي ميان‌افزار با بافت تاريخي مطرح‌اند. نتايج مبين آن است كه چهار شاخص فرم، مساحت، فشردگي و يكپارچگي و انسجام فضايي كه برآمده از هنجارهاي فيزيكي، فرهنگي و اجتماعي هستند، رابطه بين عملكرد و فضا را سامان‌دهي نموده و ساختار شكلي و پيكره‌بندي بافت‌ تاريخي را تضمين مي‌كنند.

Residential building configuration system in historical contexts is formed following climatic rules in response to cultural and social norms, and despite formal similarities, it follows certain rules. In recent decades, following the accelerated intrusion and manipulation of the old part of the cities, the issue of adaptability of modern housing has become one of the main concerns and challenges in the specialized community. Examining the constructed patterns narrates the ugliness of the residential building configuration system and the incompatibility of the modern housing with the historical part and the lack of coexistence between them. The research questions address how adaptability and flexibility affect the spatial configuration and to what extent the infill patterns of housing in Taher and Mansour Neighborhoods of Kashan (a city in Iran) have been able to adopt to the historical context. The study seeks to improve the quality of housing in the historical context by examining the residential building configuration system in the historical context of Kashan during the years 1956-2019 and assess the compatibility of the modern patterns with the existing rules in Taher and Mansour Neighborhoods. This study employs a qualitative method based on library studies, field evaluations and analysis. First, the factors affecting the configuration and adaptability of the optimal housing patterns have been investigated, and then the aerial photographs of the study area were drawn in Autocad environment and based on nature, Depth Map and GIS software were used to analyze the criteria. Based on the findings, the change of the construction pattern of houses from four sides (central courtyard) in the 1951s to two sides in the 1971s, the shrinkage of the residential building area, a significant increase in the construction density and disruption of the spatial integrity and cohesion, especially from the 1991s onwards, are the main factors of incompatibility of the infill patterns with the historical context. The findings show that the four indicators of form, area, compaction and spatial integration and cohesion, which are derived from physical, cultural and social norms, organize the relationship between the performance and space and guarantee the form structure and configuration of the historical context