علل بروز بيماري‌هاي همه‌گير و چگونگي مواجهه با آن در عصر مماليك (حك. 648-923)

Causes of epidemics and how to deal with it in the Mamluk era (648-923)

شيوع بيماري‌هاي واگيردار، از مشكلات اساسي مماليك بحري و برجي بود. اين بيماري‌ها بر وضع اجتماعي و اقتصادي مصر در دوره مماليك تأثيرات مخربي داشت. مماليك بحري و برجي در برخورد با بيماري‌هاي همه‌گير، عملكرد ويژه‌اي داشتند. بحري‌ها در مقايسه با برجي‌ها عمل­گراتر بودند و به ساخت بيمارستان، رسيدگي به حال بيماران و پزشكان اقدام كردند؛ اما مماليك برجي بيماري‌هاي همه‌گير را با نگاه ديني تفسير مي‌كردند و مبارزه با فساد و سختگيري بر اقليت‌هاي ديني را، راهكار مقابله با اين بيماري‌ها مي‌دانستند. اين مقاله با شيوه توصيفي- تحليلي، به دنبال پاسخ به اين پرسش­ است كه علل بروز بيماري‌هاي همه‌گير در عصر مماليك چه بود و هر كدام از دولت‌هاي مماليك بحري و برجي با اين بيماري‌ها به چه صورتي مواجهه كرده‌اند؟ يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد كه شرايط مناسب اقتصادي و سياسي مماليك بحري و عملكرد موفق آنان موجب مهار بيماري وكاهش اثرات مخرّب بيماري‌هاي همه‌گير شد اما وضع نامطلوب سياسي و اقتصادي مماليك برجي و اقدامات نامناسب در مواجهه با بيماري‌هاي همه گير، باعث تضعيف بيش از پيش حكومت مماليك برجي شده‌بود.

The spread of contagious diseases was one of the main problems in the era of Burji and Bahri Mamluks. These diseases had devastating effects on the social and economical status of Egypt during the Mamluk period. Mamluks each had their own methods to deal with epidemics. The Bahris were more pragmatic than the Burjis, they built hospitals and took care of patients and doctors, while the Burjis interpreted epidemics with a religious outlook and fighting against corruption and cracking down on religious minorities was considered a way to combat these diseases. This article, with a descriptive-analytical method, seeks to answer the questions of what are the causes of the prevalence of epidemics in the Mamluk era and how Bahris and Burjis dealt with them. Results indicate that appropriate economical and political conditions of the Bahris and their successful performance led to the control of the disease and reduction of its destructive effects, but the unfavourable political and economical status of the Burjis and inappropriate performance confronting epidemics had further weakened their government.