درآمدي بر حكمت وجودي شيطان در منظومه تربيتي قرآن

An Introduction to the Existential Wisdom of Satan in the Educational System of the Qur'an

داستان فريب خوردن آدم ابوالبشر از شيطان، بيان‌گر شدت دشمني او با بني‌آدم است. قرآن براي او اوصافي چون دشمني ديرينه با انسان و قدرت نفوذ در بشر و درعين‌حال ضعف نقشه‌هايش براي مؤمنان را ذكر كرده است. از سوي ديگر قرآن كريم آفرينش الاهي را احسن و نيكو دانسته است. در اين رهگذر، پژوهش حاضر پاسخ‌گو به اين پرسش است كه قرآن كريم چه جايگاهي براي شيطان در نظام احسن قائل است؟ روش پژوهش در اين مقاله روش توصيفي از نوع تحليل محتواست. پس از مراجعه به منابع تفسيري و كنار هم قرار دادن آياتي كه درباره موضوع شيطان است واژه شيطان و حقيقت وجودي‌اش تبيين‌شده و سپس حكمت وجودي شيطان و جايگاهش در منظومه تربيتي قرآن مورد بررسي قرار گرفته است. يافته‌هاي اين مقاله گوياي آن است كه براساس نگره توحيد ربوبي، همه اشياء در عالم مظهر اسماء الله هستند و شيطان نيز در اين عرصه مظهر اضلال الهي است. هم‌چنين اگر شيطان نبود تفاوت انسان‌هاي پاك از ناپاك روشن نمي‌گشت و تربيت انسان به معناي درست آن تحقق نمي يافت. مضافا اين كه حتي اگر تنها نفس اماره در وجود انسان نهادينه مي‌شد بدون وجود وسوسه هاي شيطاني، تربيت انسان به كمال نمي رسيد..

The story of Adam Abu al-Bashar being deceived by the devil shows the severity of her enmity with the Bani Adam. The Qur'an mentioned Him as a long-standing enmity with man and as has the power of influence in man, and at the same time the weakness of his plans for the believers. On the other hand, the Holy Quran considers divine creation as a good system (Nizm-e-Ahsan). The research question is what place does the Holy Quran have for the devil in the good system? The research method in this paper is a descriptive method of content analysis. After referring to the interpretive sources and juxtaposing the verses related to the subject of the research, the word Satan and the truth of his existence are explained and then the existential wisdom and its place in the educational system of the Qur'an are analyzed. The findings of this article show that according to the view of monotheism, all objects in the universe are the manifestation of the names of God, and Satan is the manifestation of divine Misguidance in this area. Also, if the devil did not exist, the difference between pure and impure human beings would not be clear, and human education would not be realized in its true sense. In addition, even if only the sensuality was institutionalized in human beings, human education would not be complete without evil temptations.