مصداق ابوالجهم در مشهورۀ قضايي ابي‌خديجه

روايت مشهوره أبي‌خديجه، از مهم‌ترين ادلّه، در دو بحث ولايت‌فقيه و قضاوت است و احكام زيادي در باب قضا از اين روايت استفاده مي شود. مشروعيت اين احكام به صحت سند و توجه فقها به اين روايت مي باشد. سند اين روايت، مشتمل بر شخصيتي با كنيه أبو‌الجهم است كه اين كنيه در آن طبقه حديثي بر اساس نظرات كتاب هاي رجالي، تنها بر دو شخصيت، ثوير بن أبو‌فاخته و يا بكير بن أعين منطبق مي‌گردد. مشكل اين نظريه فاصله ميان راوي از أبوالجهم؛ يعني حسين بن سعيد الأهوازي با أبو‌الجهم است؛ زيرا حسين بن سعيد بنا بر اقوال مختلف از اصحاب امامان كاظم، رضا، جواد و هادي عليهم‌السلام بوده است، درحالي‌كه دو شخصيت ثوير بن أبي‌فاخته و بكير بن أعين تا زمان امام صادق عليه‌السلام زيسته اند؛ از همين رو، برخي براي حل اين مشكل به بيان واسطه هاي احتمالي حذف‌شده ميان حسين بن سعيد و أبو‌الجهم پرداخته اند. برخي نيز أبو‌الجهم را منحصر در اين دو شخصيت نمي‌دانند؛ ‌ولي در مورد مصداقش به نتيجه مشخصي‌ نرسيده‌اند. اين پژوهش با بهره‌گيري از اسناد روايات موجود در كتاب‌هاي روايي، سعي كرده كاستي‌هاي موجود در كتاب‌هاي رجالي را تا حدي جبران كند و ثابت نمايد: هرچند اين كنيه در آن طبقه حديثي تنها بر اين دو شخصيت منطبق مي گردد؛ ولي در كتاب‌هاي روايي و اسناد برخي از روايات، براي شخصيت ديگري نيز استفاده گرديده و آن شخص، هارون بن الجهم است.