عنوان مقاله :
ذات گرايي جديد مابعدالطبيعه جديد
پديد آورندگان :
دادجو ، ابراهيم پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
كليدواژه :
ذاتگرايي قديم , ضد ذاتگرايي , ذاتگرايي جديد , مابعدالطبيعه جديد , روايت جديد
چكيده فارسي :
در مابعدالطبيعه «ذات» نه به معناي «ماهيت»، بلكه به معناي «وجود» و «واقعيت» است. «ذاتگرايي» به معناي «واقعيتگرايي» است. ذاتگرايي قديم، ضد ذاتگرايي و ذاتگرايي جديد سه جريان مابعدالطبيعياند. در ذاتگرايي قديم «اشيا» داراي ذات و خواص ذاتي (واقعيت و خواص واقعي)اند. ذوات و خواص ذاتي صرف ذوات و خواص ذاتي جوهرياند و هرچند اجسام منفعل و نفس و عقل فعّالاند، درنهايت ايستا و ناپويايند. علم به اشيا علم به خواص ذاتي آنها از طريق برهان و بنابراين مطابق با واقع آنهاست. در ضد ذاتگرايي اشيا نه داراي ذات و نه داراي خواص ذاتياند؛ علم به آنها نه طبق واقع آنها بلكه طبق تعريف و قرارداد آنها و «بهترين تبيين از آنها» است. در ذاتگرايي جديد، اشيا داراي ذوات و خواص ذاتي جوهري، رويدادي، فرايندي، رابطهاي و خاصيتي پويا هستند. آدمي نيز داراي همه اين گونه ذوات و خواص ذاتي طبق واقع است و آنها ريشه اعتبار ذوات و خواص ذاتي طبق اعتبار در اعتبارات عامّ انسانهايند. علم به اشيا «بهترين تبيين از آنها نزد دوستداران اين تبيين» است و «تقريباً صادق» و «تقريباً مطابق با واقع» است. ذاتگرايي جديد مابعدالطبيعه جديدي است. روايت جديدي از ذاتگرايي قديم است. آن نيازمند شناسايي است و معرفتشناسي و روششناسي آن نيازمند نقّادي و بازسازي است.