خريد و فروش امتياز تسهيلات بانكي

The Jurisprudential Thematic of the Domestic Qardh al-hasane Banks and Related Jurisprudential Issues

در كشورهايي مثل ايران كه گرفتار تورم هستند، تقاضا براي تسهيلات بانكي بسيار بيشتر از عرضة آن است. ازاين‌رو، براي كساني كه به هر دليل در اولويت دريافت تسهيلات هستند، موقعيتي پديد آمده كه ديگران حاضرند با پرداخت مبلغي آن را به‌دست آورند. تحقيق حاضر به دنبال آن بوده كه ماهيت اولويت ايجادشده را بررسي كند، تا زمينه استنباط حكم شرعيِ خريد و فروش آن فراهم گردد. نتايج تحقيق حاضر كه به روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي به سرانجام رسيده، نشان مي‌دهد بين معرفي خريدار امتياز تسهيلات به بانك جهت دريافت تسهيلات، و دريافت مستقيم تسهيلات توسط صاحب امتياز و سپس واگذاري آن به ديگري تفاوت وجود دارد. در صورت اول فروش امتياز (واگذاري حق اولويت در مقابل مال) صحيح است. در صورت دوم اگر تسهيلات، قرض‌الحسنه باشد دريافت مبلغي در ازاي واگذاري تسهيلات، مصداق رباي قرضي است؛ و اگر تسهيلات، انتفاعي باشد چه از نوع مشاركتي و چه از نوع مبادله‌اي، دريافت مبلغي در ازاي واگذاري تسهيلات، اكل مال به باطل است.

The domestic Qardh al-hasane banks are a new way of lending and borrowing that has been welcomed by many Iranian families. In this method of borrowing, some people agree to pay a monthly amount to a person who is the fund manager; he also pays the entire amount to one of the members as a loan by drawing lots; this operation is repeated every month so that all members can receive loans. Using a descriptive-analytical method the research findings show that this method of lending is jurisprudentially right and it is not considered usury. Of course, the condition for allocating the first loan to the fund manager is a kind of remuneration for his or her management services. This condition converts his first loan into usury. The issue of obliging members to maintain cooperation with this bank has been discussed in this research and the quality of khums's (one fifth) payment has been stated in detail.