وضعيت اشيا و آثار متعلق به بقعه ي شيخ صفي الدين اردبيلي از دوره ي صفويه تا پهلوي اول بر پايه ي اسناد

Status of Objects and Artifacts belonging to the Tomb of Sheikh Safi al-Din Ardabili from the Safavid Period to the Pahlavi I based on Documents

مجموعه‌ ي آثار بقعه‌ ي ‌شيخ‌ صفي يكي از مهم‌ترين مجموعه‌ هاي ‌هنري در ايران است. اهميت و قداست اين بقعه، موجب شد هدايا و نذورات مختلفي در طي سال‌ها در اين مجموعه جمع‌ آوري شود. پس از به‌ قدرت‌ رسيدن سلسله‌ ي صفويه، ارزش و اهميت اين آثار افزون‌ تر شد؛ اما با سقوط صفويه از توجه و رسيدگي پادشاهان ايران به اين بقعه تا حدود زيادي كاسته شد. از اين‌ رو، برخي اموال‌ و نفايس آن در طول منازعات داخلي و حملات خارجي به غارت رفت. با شكل‌ گيري نظام مشروطه و ايجاد سازوكارهاي نوين اداري، اقداماتي براي رسيدگي به امور بقعه و صورت‌برداري از نفايس آن آغاز شد. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه در دوره‌ي قاجار، به‌ علت عدم نظارت حكومت مركزي بر متوليان بقعه و استمرار روند نامناسب توليت موروثي، آثار و اموال ‌بقعه در وضعيت‌ نامناسبي قرار داشت. در دوره‌ ي پهلوي ‌اول، اموال ‌بقعه، شناسايي، صورت‌برداري و كارشناسي شد و سپس به‌ منظور مرمت و حفاظت بيشتر، بخش عمده‌ ي آثار بقعه به موزه‌ي ‌ملي ايران منتقل شد. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از منابع تاريخي كتابخانه‌اي و اسنادي، وضعيت و سير تاريخي اشياي نفيس بقعه‌ ي ‌شيخ‌ صفي را از دوره‌ي صفويه تا پهلوي‌اول بررسي كند. روش تحقيق، كتابخانه‌اي و تطبيق ‌و تحليل منابع بوده ‌است و اطلاعات، پس از جمع‌ آوري و سازمان‌ دهي، تجزيه‌ و تحليل ‌شده‌اند.

The collection of works of Sheikh Safi’s tomb is one of the most important collections of art in Iran. The importance and sanctity of this tomb led to the collection of various gifts and votive over the years. After the rise of the Safavid dynasty, the value and importance of these works increased. However, with the fall of the Safavids, the attention of the kings of Iran to this tomb greatly reduced. Hence, some of its property and valuables looted during internal conflicts and foreign attacks. With the formation of the constitutional system and the creation of new administrative mechanisms, some measures were taken to take care of the affairs of the tomb and to register its treasures. The findings show that in the Qajar period, due to the lack of supervision of the central government over the custodians of the tomb and the continuation of the inappropriate process of inheritance trusteeship, the works and property of the tomb were in an unfavorable situation. During the Pahlavi I period, the tomb property identified, registered and examined, and then most of the tomb works transferred to the National Museum of Iran for further restoration and protection. The present study intends to use the historical sources of libraries and documents in order to study the status and historical course of exquisite objects in the tomb of Sheikh Safi from the Safavid to the Pahlavi I period. The research is based on library method, comparision, and resource analysis and the information was collected and organized and analyzed.