شناسايي و تحليل پيشران‌هاي كليدي مؤثر بر توسعه‌ي روستاهاي در معرض خشك‌سالي (مطالعه‌ي موردي: روستاهاي حوضه‌ي آبريز درياچه‌ي اروميه)

Identification and Analysis of Key Factors Affecting on the Development of Drought-Affected villages Case study: Rural Settlement in the Urmia Lake Watershed

سازگاري با خشك‌سالي بنا به ماهيت پيچيده‌­ي اين پديده، وابسته به عوامل متعدد اجتماعي، اقتصادي، زيست­محيطي، زيرساختي و مديريتي است و فرآيند توسعه‌ي روستاهاي واقع در شرايط خشك‌سالي نيز وابسته به عوامل متعددي است كه ناشي از شرايط خشك‌سالي است. خشك شدن درياچه‌ي اروميه هم ضرورت و اهميت سازگاري سكونتگاه­هاي روستايي را با شرايط فعلي اين درياچه‌ اجتناب­ناپذير كرده است، لذا پژوهش حاضر با هدف اصلي شناسايي مؤلفه­هاي كليدي توسعه‌ي روستايي در سطح روستاهاي حوضه‌ي آبريز درياچه‌ي اروميه صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نوع كاربردي-اكتشافي و مبتني بر اصول آينده­‌پژوهشي است. نتايج يافته­‌هاي پژوهش نشان داد كه از مجموع 67 متغير مؤثر بر مديريت روستايي مبتني بر خشك‌سالي درياچه‌ي اروميه، 9 عامل به‌عنوان پيشران كليدي محسوب مي­‌شوند كه عبارت­‌اند از؛ كشت محصولات مقاوم به خشك‌سالي، آموزش و مهارت‌افزايي روستاييان، كنترل فرسايش خاك، توجه به تنوع معيشتي روستاييان، اجراي طرح­‌هاي آبخيزداري، استفاده از سيستم آبياري باراني و قطره­‌ايي، جلب مشاركت روستاييان در اجراي طرح‌­هاي احياي درياچه‌ي اروميه، بيمه­‌ي محصولات كشاورزي و دامي در برابر حوادث و مقابله با ريزگردها. در نهايت با توجه يافته­‌هاي پژوهش پيشنهاد مي­‌شود با اتخاذ رويكرد جامع اجتماعي، فني و كشاورزي اقدام به تسهيل سازگاري روستاييان و سكونتگاه­‌هاي آن‌ها با شرايط خشكي درياچه‌ي اروميه نمود.

Compliance with the drought, due to the complex nature of the phenomenon, depends on a variety of social, economic, environmental, infrastructure and management factors, and the development process of villages located in drought conditions also depends on several factors that are caused by drought conditions. The drying of Lake Urmia has also made the necessity and importance of adapting rural settlements to the present conditions of this lake inevitable. The present research is carried out with the main purpose of forecasting rural-based rural drought management in the villages of Lake Urmia watershed. The research is applied-exploratory and based on the principles of future research. The results of the research showed that of the total of 67 variables affecting rural drought management based on Urmia Lake, 9 factors are considered to be the key driver: cultivating drought-resistant products, education and skills of villagers, Soil erosion control, attention to livelihoods diversity of villagers, implementation of drainage plans, use of sprinkler irrigation system and drainage, attracting villagers participation in implementation of Urmia lake restoration projects, insurance of agricultural products and livestock against accidents and coping with micro-organisms . Finally, with consideration of research findings, it is suggested that by adopting comprehensive social, technical and agricultural approaches, facilitating the adaptation of villages with drought conditions in Urmia Lake.