بررسي آسيب‌ پذيري نواحي شهري در برابر سيل با استفاده از روش تاپسيس (مطالعۀ موردي: منطقۀ عظيميه، شهر كرج)

Investigating Vulnerability of Urban Areas to Flood Using TOPSIS Method (Case study: Azimiyeh, Karaj)

پيچيدگي ­هاي محيط شهري پرداختن به تمامي مؤلفه ­هاي آسيب ­پذير شهري را امري دشوار نموده است. از اين­رو، تصميم­ گيري در محيط­ هاي شهري يكي از مسائل بسيار مهم در مديريت نوين به شمار مي­رود. لذا، هدف از اين پژوهش بررسي آسيب ­پذيري منطقۀ عظيميه در شهر كرج در برابر سيل بر اساس روش­ تصميم ­گيري چند معياره مي­ باشد. جامعۀ آماري كارشناسان و متخصصاني بودندكه در زمينۀ مديريت آسيب­ پذيري حوزه­ هاي شهري داراي دانش و تجربۀ كافي بودند. براي انجام اين پژوهش نخست با استفاده از مطالعات كتابخانه ­اي شناخت جامعي از عوامل تأثيرگذار در آسيب­ پذيري شهرها در برابر سيل به ­دست آمد سپس با استفاده از نتايج فن دلفي از بين شاخص­ هاي اوليه، مجموعاً 11 شاخص مؤثر انتخاب و نقشۀ مربوط به هر يك از آن­ها به كمك نرم افزار ArcGIS تهيه شد. سپس آسيب‌پذيري شهر در برابر سيل با استفاده از روش تاپسيس محاسبه گرديد. محدودۀ موردمطالعه بر اساس الگوي هدايت رواناب و بازديدهاي ميداني به 13 زيرحوزه تفكيك، و سپس ماتريس تصميم­ گيري با توجه به 13 زيرحوزه و 11 شاخص تشكيل گرديد. نتايج نشان دهندۀ آسيب پذيري اين منطقه در برابر سيل بود، كه در بين زير حوزه ­هاي مورد بررسي، زير حوزه ­هاي شماره 1 و 2 بيشترين و زير حوزۀ شماره 13 كمترين آسيب ­پذيري را در برابر سيل داشتند. از علل آسيب ­پذيري منطقه در برابر سيل مي­توان به ارتباط مستقيم با حوزه­ هاي آبخيز بالادست كه از نظر سنگ شناسي ناتراوا و از نظر خاك شناسي نفوذ ناپذير هستند، تراكم ساختمان و تراكم جمعيت بالا و نبود فضاهاي باز به ميزان متناسب اشاره نمود.

The complexity of the urban environment makes it difficult to consider all the vulnerable components of the urban. Hence, decision-making in urban environments is one of the most important issues in modern management. As a result, the purpose of this study is to investigate the urban vulnerability of Azimiyeh in Karaj to flood based on multi-criteria decision-making method. The statistical population includes specialists who had sufficient knowledge and experience in the field of vulnerability management in urban areas. To this research, first, comprehensive knowledge of the factors affecting the urban vulnerability to floods was obtained using library studies, and then, the results of the Delphi technique, , was shown that among the primary indices, a total of 11 effective indicators were selected and a map of each of them was prepared using ArcGIS software. Then, the urban vulnerability to floods was calculated using the TOPSIS method. The study area was divided into 13 sub-areas based on runoff directional pattern and field observations, and then the decision matrix was made according to 13 sub-areas and 11 indicators. The results showed the vulnerability of this region to floods, which among the studied sub-areas, in sub-areas No. 1 and 2 observed the highest of flood vulnerability and the lowest of it observed in sub-area No. 13. Causes of flood vulnerability in the region include a direct connection to the upstream catchment that has lithology impermeable and geologically impermeable, high-density of building and population, and lack of proportionate open spaces.