تحليل گفتمان «خودي» و «ديگري» در روزهاي اهريمني ايوان بونين

روزهاي اهريمني ايوان بونين كه حوادث دوره پس از انقلاب اكتبر روسيه در سال‌هاي 1918 و 1919 را دربرمي‌گيرد، داراي ويژگي‌هاي ﮔﻔﺘﻤﺎن ادبي، سياسي، تاريخي، اجتماعي، جنايي، انتقادي و استنادي است و در قالب يادداشت‌هاي روزانه نوشته شده است. عناصر زباني در روزهاي اهريمني از شرح‌حال نويسنده يعني راوي، به‌منزلۀ وقايع‌نگار، منتقد و توصيف‌گر رويدادها و ارتباطش با اقشار گوناگون مردم روسيه در دوره جنگ داخلي، سخن مي‌گويد. از نظر نويسنده، انقلاب اكتبر به نابودي فرهنگ و به‌كارگيري واژه‌ها و عبارات ناهنجار در زبان روسي منجر شده است. بونين براي توصيف اين دوره، از واژگان »اهريمني، لعنتي و نفرين‌شده « و براي رهبر بلشويك‌ها القابي چون »حيوان « استفاده كرده است. در مقاله علاوه‌بر بررسي روند و تاريخچه چاپ روزهاي اهريمني و ژانر (نوع) آن، به نظرات نويسنده، منتقدان و صاحب‌نظران نيز درباره اثر و حوادث اين سال‌ها و نتايج منفي انقلاب اكتبر در زبان و ادبيات روسي پرداخته مي‌شود. بونين معتقد است انقلاب اكتبر سبب افول اخلاق مردم، زبان و ادبيات روسي و ناهنجاري‌هاي فرهنگي ـ اجتماعي شده است. از نظر او، بلشويك‌ها صدمات جبران‌ناپذيري به زبان روسي كه نويسندگاني چون الكساندر پوشكين و لف تالستوي را تحويل جامعه داده بود، وارد كرده‌اند. علاوه‌بر آن در مقاله به گرايش برخي از نويسندگان (گوركي، بلوك، بريوسف، ماياكوفسكي) به انقلاب اكتبر كه از نظر بونين عامل اصلي به‌كارگيري زبان و ادبيات هنجارشكن در اين دوره هستند، اشاره مي‌شود. بر همين اساس واژگان و عبارات را در اثر مي‌توان به »خودي « (غيرانقلابي) و »ديگري « (انقلابي) تفكيك كرد. با بررسي روزهاي اهريمني به اين نتيجه مي‌رسيم كه واژگان در زبان »خودي « مظهر معنويت، شفافيت، آرامش و نظم است، ولي در زبان »ديگري «، داراي تركيب‌هاي معنايي منفي؛ مانند انحلال، فروپاشي، انحطاط، تخريب، قانون‌شكني، تاريكي، مرگ، غيرانساني، دروغ، مسخرگي، حماقت و غيره هستند و جايگاه نخست را در زبان انقلاب به‌خود اختصاص مي‌دهند.