تحولات روابط ادبي ايران و مصر در دهه‌هاي اخير

Developments in literary relations between Iran and Egypt in recent decades

اين پژوهش به‌ بررسي شكل و رويكرد روابط ادبي ايران و مصر در دوران معاصر مي‌پردازد و براي جامع و كامل‌تر بودن نظرات، شرايط تاريخي، فرهنگي و سياسي مؤثر بر روابط ادبي دو كشور را نيز مورد بررسي قرار مي‌دهد. اهميت موضوع در آن است كه به‌ رغم عدم وجود روابط پيوسته و مستقيم در اين دوران و فراز و نشيبهاي فراوان در روابط، پژوهشگران و انديشمندان ايراني و مصري، رابطه‌هاي ادبي بين زبان و ادبيات فارسي و زبان و ادبيات عربي ايجاد نموده‌اند تا تعامل فرهنگي اين دو ملت را حفظ و توسعه بخشند. در اين جستار از روش تحليلي‌ـ توصيفي استفاده‌ شده، نخست با اشاره به‌ آثار ادبي فارسي و عربي دو كشور در حوزه تأليف، ترجمه، ‌مقاله و پايان‌نامه، ميزان و شكل اهميت دادن به‌ ادبيات فارسي در مصر و ادبيات عربي در ايران يافته شده و سپس نوع فعاليتها مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج پژوهش حاضر بيانگر اين مطلب است كه به‌ رغم تلاش‌هاي جريان غرب‌ گرايي استعمار در كشورهاي اسلامي؛ و وجود گسست هاي متعدد متأثر از اختلافات سياسي در روابط رسمي دو كشور در دهه‌هاي اخير (‌قبل و بعد از انقلاب اسلامي ايران)‌؛ علاقه و اهتمام به ادبيات فارسي و عربي از سوي پژوهشگران دو كشور وجود داشته است و چه‌ بسا دقت و تحقيقي كه از سوي اديبان و پژوهشگران و نويسندگان مصري بر روي ادبيات فارسي انجام ‌شده است، ‌نسبت به‌ آنچه در ايران نسبت به ادبيات عربي و به‌ صورت خاص ادب مصري انجام‌شده، بيشتر بوده است.

This research studies the form and approach of Iranian-Egyptian literary relations in contemporary periods. In order to more comprehensive and complete views, the historical, cultural and political conditions affecting the literary relations of the two countries are also studied. The importance of the issue is that despite the lack of continuous and direct relations in this periods and the high ups and downs in relations, Iranian and Egyptian scholars have created literary relations between Persian language and literature and those of Arabic in order to Maintain and develop cultural interaction of these two nations. In this essay, the descriptive analytical method was used, first by referring to the Persian and Arabic literary works of the two countries in the field of translation, essays, thesis and book, and the attention to Persian and Arabic languages teaching, the importance amount and form of Persian literature in Egypt, and Arabic literature in Iran has been found, and then the activity type has been studied. The results of this study indicate that despite the attempts of Colonial westernization trend in Islamic countries; and the existence of numerous divisions influenced by political disputes in the official relations between the two countries in recent decades (before and after the Islamic Revolution of Iran); the interest and attention to Persian and Arabic literature by the scholars of both countries have been done, and moreover, the accuracy and research that has been carried out by Egyptian literary scholars and writers on Persian literature has been more than what was done in Iran in relation to Arabic literature and in particular the Egyptian literature.