مدل مفهومي ضرر با الگوي رفع آن در اقتصاد از منظر فقه اماميه

Conceptual model of loss with its elimination pattern in economics from the perspective of Fiqh of Imamiyya

زمينه و هدف تصميمات مربوط به چگونگي سرمايه گذاري، توليد و مصرف افراد، خانوارها، بنگاه ها و دولت بر مجموعه افرادي ديگر كه مستقيما در معاملات شركت نميكنند نيز تاثير مي گذارد، از اين رو يكي از اصليترين موضوعات دانش اقتصاد چگونگي جبران اين آسيب ها و پيامدها مي باشد. اين مقاله ابتدا با پرداختن به مسيله ضرر در ادبيات فقهي و استخراج مدل مفهومي ضرر در فقه، به تبيين مساله پيامدهاي خارجي پرداخته و سپس با اشاره به پاسخ فقهاي اماميه در دسته هاي متفاوت و بعضا در مقابل هم در حل معضل اثرات خارجي به ارايه الگويي فقهي به عنوان نظر مختار در حل اين معضل ميپردازد مواد و روش ها روش تحقيق در مقاله حاضر به صورت توصيفي تحليلي ميباشد و روش جمعآوري اطلاعات به صورت كتابخانهاي است و با مراجعه به اسناد، كتب و مقالات صورت گرفته است. ملاحظات اخلاقي در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعايت اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است. يافته ها اين مقاله با استخراج مدل مفهومي ضرر و زيان از فقه اماميه و تعيين جايگاه اثرات خارجي منفي به عنوان يكي از اقسام ضرر و زيان، به ارايه الگوي مختار فقهي رفع اثرات خارجي ميپردازد و نهايتا با مقايسه الگوي مختار با الگوهاي متعارف اقتصادي پيگويي و كوزي در دو بخش رفع اشكالات الگوي متعارف و ويژگي متمايز كننده از مدلهاي متعارف به بيان ويژگيهاي متمايز كننده اين الگو ميپردازد. نتيجه گيري از آن جايي كه عرف مصداق اثرات جانبي را ضرر و زيان مي داند لذا "قاعده لاضرر" به عنوان يك قاعده مهم فقهي در بحث اثرات خارجي قابليت استفاده دارد و جبران ضرر و زيان و يا از بين رفتن آن را واجب مي داند بدين منظور براي ارايه يك الگوي فقهي در مورد رفع اثرات خارجي، آگاهي از مدل مفهومي ضرر در فقه اهميت بسزايي دارد چرا كه علاوه بر شناخت انواع ضرر، تقرير محل نزاع اثرات جانبي در فقه به راحتي صورت مي پذيرد

Background and Aim Decisions about how to invest, produce and consume individuals, households, businesses and the government also affect other individuals who are not directly involved in the transaction, so one of the main topics in economics is how to compensate for this. Injuries and consequences. This article first deals with the issue of harm in jurisprudential literature and extracts the conceptual model of harm in jurisprudence, explains the problem of external consequences and then with reference to the response of Imami jurists in different categories and sometimes opposite in solving the problem of external effects to provide a model. Jurisprudence as an autonomous opinion in solving this problem. Materials and Methods The research method in this article is descriptive-analytical and the method of data collection is library and has been done by referring to documents, books and articles. Ethical considerations In all stages of writing the present study, while respecting the originality of the texts, honesty and trustworthiness have been observed. Results This article extracts the conceptual model of losses from Imami jurisprudence and determines the position of negative external effects as one of the types of losses, presents a jurisprudential model of eliminating external effects and finally compares the model with conventional economic patterns of Pygmy. and Kozi in two parts of troubleshooting the conventional pattern and the distinguishing feature of conventional models expresses the distinguishing features of this pattern. Conclusion Since the custom considers the side effects as harm and damage, so the "harmless rule" can be used as an important jurisprudential rule in the discussion of external effects and considers it necessary to compensate for the loss or its disappearance. A jurisprudential model for eliminating external effects, knowledge of the conceptual model of harm in jurisprudence is very important because in addition to recognizing the types of harm, the reporting of the conflict of side effects in jurisprudence is easy.