مفهوم «فرهنگ» در گفتمان هاي سياست گذاري فرهنگي

مقاله حاضر به نشان دادن تناسب رويكردهايي گوناگون مفهوم «فرهنگ» با گفتمان هاي سياست گذاري فرهنگي پرداخته و از اين رو امكان شناخت و نقد بنيادين اين گفتمان ها را فراهم مي كند. بدين منظور از روش كتابخانه اي براي جمع آوري داده ها و روش گونه شناسي براي دسته بندي و تحليل داده ها استفاده شده است. بر اساس مطالعه ادبيات سياستگذاري، چهار گفتمان برجسته كنترل فرهنگي، تصدي فرهنگي، راهيري فرهنگي و خدمت فرهنگي به عنوان چهاركلان رويكرد سياستگذاري فرهنگي معرفي شده است. از اين سو بررسي تعاريف گوناگون «فرهنگ»، نشان از دو كلان رويكرد «بخشي» و «فراگير» در فرهنگ دارد كه هر كدام از آن ها اقسام گوناگوني را شامل مي شوند. در ميان گفتمان هاي سياست گذاري فرهنگي، سه گفتمان اول (كنترل فرهنگي، تصدي گري فرهنگي، راهبري فرهنگي) رويكرد «بخشي» به فرهنگ دارند. در اين ميان گفتمان كنترل فرهنگي، فرهنگ را امري مضرّ توصيف كرده و با رويكرد «فرهنگ به مثابه زندان ذهن» بيشترين تناسب را دارد، در مقابل، گفتمان تصدي گري(دولت) و راهبري(بازار)، به كارآمدي فرهنگ توجه دارند. نهايتا گفتمان پست مدرن به تعاريف ذره اي و سيال از فرهنگ نزديك شده و از رويكرد «فراگير» به «فرهنگ روزمره» سخن مي گويد.