پديد آورندگان :
فرجي،عبدلله دانشگاه زنجان - دانشكده علوم انساني ، زنجان، ايران , بارزمان، سپيده دانشگاه زنجان - دانشكده علوم انساني ، زنجان، ايران , شمسي پور، علي اكبر دانشگاه تهران - دانشكده جغرافيا، تهران
كليدواژه :
تاب آوري اقليمي شهر , شهر پايدار , تغييرات اقليمي , تحليل شبك هاي , شهر ورامين
چكيده فارسي :
شهرها همچنان كه اثرگذارترين مراكز جمعيتي انساني بر محيط طبيعي هستند، به همان ميزان در برابر عناصر و پديدههاي طبيعي آسيبپذير هستند. از مؤلفههاي مهم شهر پايدار، تابآوري آن در برابر تغيير اقليم و مخاطرات محيطي است. هدف پژوهش واكاوي تابآوري شهر ورامين با روش فرايند تحليل شبكهاي (ANP) و تعيين شاخصهاي مؤثر در تابآوري اقليمي آن است. ورامين از شهرهاي اقماري مادرشهر تهران در دشت جنوبي تهران در مجاورت دشت كوير با آبوهواي گرم و خشك از مناطق عمده تأمين‌كننده مواد غذايي پايتخت است. در مطالعه حاضر ابتدا مهمترين مؤلفهها و شاخصهاي مرتبط با تابآوري اقليمي شهر ورامين با استفاده از مطالعات اسنادي-كتابخانه‌اي، برداشتهاي ميداني و مصاحبه با 44 نفر از كارشناسان و متخصصان حوزه برنامهريزي شهري، محيطي و آبوهواي شهري با استفاده از روش دلفي و از طريق پرسشنامه استخراج گرديد. سپس با توجه به مراحل روش فرايند تحليل شبكهاي و ويژگي‌هاي شهر ورامين، دادهها و اطلاعات اوليه طبقه‌بندي و به‌تبع آن مدل مفهومي ANP تهيه گرديد. مدل ANP مبتني بر تابآوري اقليمي شهر ورامين شامل چهار مؤلفه و 33 شاخص با استفاده از نرم‌افزار Super Decisions توليد و نتايج حاصل تجزيه‌وتحليل شد. نتايج به‌دست‌آمده از ANP نشان ميدهد، بالاترين اولويت در تابآوري اقليمي شهر ورامين مربوط به جمعيت ساكن در سكونتگاههاي غيررسمي (شامل عمرآباد، لرآباد، گلتپه، سكينهبانو و دهشريفا) با وزن نرمال شده 22/0 و مهاجرت با 213/0 از مؤلفه اقتصادي-اجتماعي است. با توجه به اينكه شهر ورامين سهم بزرگي از جمعيت حاشيهنشين را دربرميگيرد و مهاجران جذب‌شده قادر به تأمين مسكن در بازارهاي رسمي نيستند، افزايش توانمندسازي و ارتقاء سطح تابآوري اين سكونتگاهها در برابر تغييرات اقليمي بسيار مهم است. همچنين از جنبه محيطي شهر ورامين در شرايط تغيير اقليم با افت سطح آبهاي زيرزميني و شور شدن منابع آب دشت تهديد ميشود. در ضمن زمينهاي زراعي وسيع و برداشت بيرويه و تخليه فراوان آب سفرههاي زيرزميني، فرونشست زمين از تهديدهاي بزرگ دشت ورامين است. درنهايت با توجه به مهاجرپذيري ورامين، رشد فيزيكي شهر و تغيير و تبديل گسترده پوشش/ كاربري اراضي بيلان انرژي سطحي و چرخه آب منطقه را تغيير ميدهد.
چكيده لاتين :
Cities are just as vulnerable to natural phenomena as they are the most influential human population centres on the natural environment. One of the important components of a sustainable city is its resilience to climate change and environmental hazards. This research aims to analyse the resilience of Varamin city by the Analytic Network Process (ANP) method and determine the effective indicators in its climate resilience. Varamin, a satellite city of Tehran in the southern plain of Tehran and adjacent to the desert plain with a hot and dry climate, is one of the major food suppliers of the capital. In this study, firstly, the key components and indicators related to climate resilience in Varamin were extracted using documentary and library research, field surveys and interviews with 44 experts and specialists in the field of urban planning, environmental planning and urban climate using the Delphi method and through a questionnaire. Afterwards, according to the stages of the Analytic Network Process method and the characteristics of Varamin city, the data and basic information were classified and consequently, the ANP conceptual model was developed. With four components and 33 indicators, the ANP model based on climatic resilience of Varamin city was generated using Super Decisions software and the results were then analysed. The outcomes obtained from ANP show that the highest priority in climatic resilience of Varamin city is related to the population living in informal settlements (including Omrabad, Lorabad, Goltapeh, Sakineh-banoo and Deh-Sharifa) with 0.22 normalized weight and 0.213 migration rate from the socio-economic component. Since the city of Varamin has a large share of the marginalized population and the attracted migrants are not able to provide housing in the formal markets, it is very important to increase the empowerment and improve the resilience of these settlements to climate change. Moreover, from the environmental point of view, the city of Varamin is threatened by climate change conditions due to the decrease of groundwater level and salinization of plain water resources. In addition, land subsidence is one of the major threats to the Varamin plain, as a result of vast agricultural lands, uncontrolled harvesting and abundant drainage of groundwater aquifers. Finally, considering the immigration, the physical growth of Varamin and the extensive change and conversion of land cover/land use balance changes the surface energy and water cycle of the region.
