بررسي ديدگاه عين‌القضات در بارۀ شعر و بررسي اشعار فارسي آثار او

عين القضات از شگفتي هاي فرهنگ ايران اسلامي است و در عرفان و حكمت و كلام و ادب از سرآمدانِ روزگاران. از ويژگي‌هاي نوشته‌هاي او كه سرشاراند از نكته‌سنجي‌هاي عرفاني، حكمي و ...  و اين پژوهش به بررسي آن ها پرداخته، يكي نيز اشعار فارسيي است كه بيشتر بي نام گوينده و گاه با نام گوينده در جاي‌جاي سخنان او آمده و اين ويژگي پي‌آمد ديدگاه ويژه ي او به شعر است. پرسش اصلي اين پژوهش يكي ديدگاه ويژه‌يِ قاضي در باره‌ي شعر است و ديگر كيستي و چيستي شاعراني كه بيت‌هايي از آنان آورده. در پاسخ به اين پرسش‌ها به شيوه‌ي كتابخانه‌اي نخست ديدگاه پيشرفته‌ي قاضي كه شعر را آيينه‌اي مي‌داند كه هركس خويشتن خويش را در آن مي‌بيند، باز نموده‌ايم. ديدگاهي كه با ديدگاه امروزيان درباره‌ي مرگ مؤلف و بي معني بودن شعر همانند است، و سپس تا آن‌جا اسناد تاريخي ياري كرده‌اند، شاعراني چون ابوالحسن بستي و يوسف عامري و احمد حمويه و واعظ سرخسي و ... را كه قاضي ابياتي از آنان آورده، شناسانده‌ايم و به اين نتيجه رسيده‌ايم كه قاضي هم درباره‌ي شعر ديدگاهي پيشرفته داشته و هم نام و نمونه‌هايي از اشعار چند شاعر عارف سده‌هاي چهارم و پنجم را كه جاي ديگري نشاني از آن‌ها نيست، زنده نگه داشته.