مقايسۀ تطبيقي ساختار روايت معراج پيامبر (ص) در تفاسير و معراجنامه‌هاي فارسي از معراج نامۀ ابن عباس تا معراج نامة ايلخاني

ازجمله روايت‌هاي داستان زندگي پيامبر اسلام (ص) كه در قرآن و ديگر منابع و به نقل از راويان متعدد آورده شده، معراج آن حضرت است كه در ادبيات فارسي و عربي و در منابع منظوم و منثور بسيار به آن ارجاع داده شده است. پرسش اصلي اين پژوهش بررسي چگونگي روند تغيير عناصر ساختاري روايت معراج از حديث‌الإسراء و المعراج ابن عباس تا معراجنامۀ ايلخاني است. اساس مطالعة حاضر در اين مقاله كتاب حديث‌الإسراء و المعراج ابن عباس نخستين معراج نامۀ مكتوب است كه احتمالاً حدود قرن دوم هجري كتابت شده است. روايت معراج پس از ابن عباس در كتاب‌هاي تفسيري چون كتاب المعراج ابوالقاسم قشيري، تفسير طبري، تاج‌التراجم، تفسير سورآبادي، كشف‌الاسرار ميبدي و روض‌الجنان رازي آمده است. در اين مقاله روند تغيير داستان معراج را در مقايسه با يكديگر و همچنين شباهت‌ها و تفاوت‌هاي اين آثار را بررسي مي‌كنيم تا ميزان تأثيرپذيري و تأثيرگذاري‌هاي هر تفسير از اين روايت مشخص شود. در پايان مطالعه، كتاب معراجنامۀ ايلخاني، به‌منزلة تنها معراج نامۀ مستقل به زبان فارسي، به‌صورت تطبيقي با ساير آثار مقايسه مي‌شود.