چگونگي پيدايش جهان و نسبت آن با خدا در تيمائوس افلاطون

How the World Came into Being and its Relation to God in Timaeus

افلاطون در محاوره تيمايوس پيدايش جهان و نسبت آن با خدا را كه يكي از بنيادي ترين نظريه هاي او است، با رويكردي متفاوت با ديگر محاوره هاي خود مطرح مي كند. او اگرچه در نوشته هاي ديگر خود نيز به واكاوي اين مسيله مهم پرداخته است، اما رويكرد و روش وي در محاوره تيمايوس ناظر بر علم طبيعي حاكم برعصر يونان بوده است. در اين مقاله سعي شده است كه با تعهد به محتواي محاوره تيمايوس به واكاوي و تبيين پيدايش جهان و بنيادهاي محوري آن پرداخته شود. نظريه افلاطون در اين محاوره برچهار اصل استوار است كه عبارت‌اند از: جهان ايده ها، جهان صيرورت، ماده پذيرنده و دميورژ به‌ عنوان نماينده عقل، كه واسطه ميان جهان ازلي و جهان صيرورت است و بر غايتمندي جهان هستي دلالت دارد. او رابطه جهان ايده‌ها و جهان صيرورت را به واسطه ماده پذيرنده صيرورت، كه آن را امر سوم يا مكان ناميده است، تبيين مي‌كند و مي كوشد تا از اين طريق بنيادهاي نظريه مادي گرايانه دموكريتوس را كه از مهم‌ترين نظريه‌هاي علمي آن زمان محسوب مي‌شده است، متزلزل نمايد؛ و جهان هستي را بر اساس اصل غايتمندي كه جايگاهي در انديشه دموكريتوس نداشته است، تفسير عقلاني كند و اصول جهان شناختي تاره اي را بنيان گزاري نمايد.

Plato in his Timaeus Dialogue raises the question of the genesis of the world and its relation to God, one of his most fundamental theories, with a different approach to his other dialogues. Although he has elaborated on this important issue in his other Writings, however, Plato’s approach and method in Timaeus dialogue is based on natural science, which was prevalent in Greece at the time. In this article is attempted to analyze and explain the issue of the genesis of the world and its foundations by committing t0 the content of Timaeus. Plato’s theory in Timaeus is based on three fundamental principles: the world of Ideas, the becoming of the world, and Demiurge as the representative of reason which implies the purposefulness of the universe. Plato explains the relation of the world of Ideas and the world of becoming to the wise intellect, and in this way seeks to undermine the foundations of the materialist theory of Democritus, which was one of the most important scientific theories of the time, and explains the world according to the principle of purposefulness, which has no place in the thought of Democritus, and establishes new cosmological principle.