كاربست علم شناسي علامه طباطبائي در طبقه بندي علوم و پيامدهاي آن

Philosophical Approach to Knowledge in Allame Tabatabaei’s Thought; its Consequences and Implications for Classification of Knowledge

ارايه نظام جامعي از دانش‌ها همواره از ضرورت هاي پيش روي علم ورزان بوده است. نظريات طبقه‌بندي علوم براي پاسخ گويي به اين نياز حقيقي پديد آمده است. با توجه به اهميت اين موضوع، بسياري از فيلسوفان سعي نموده اند تقسيم‌بندي جامعي از علوم ارايه دهند. ملاك ها، معيارها و مباني فلسفي و منطقي هر فيلسوف در طبقه‌بندي ارايه شده وي، تاثير دارد. متفكران مسلمان هر يك با توجه به گرايش فلسفي خود نظم خاصي را براي دسته‌بندي علوم پيشنهاد نموده‌اند. در ميان معاصران، علامه طباطبايي بيشتر و عميقتر از ديگران بدين موضوع پرداخته است. علامه در ابتدا به تفكيك ميان دو ساحت علوم حقيقي برهاني، در پرتو نظريه يقين ضروري، كلي و ذاتي گزاره هاي برهاني پرداخته و در پي آن به علوم اعتباري، در پرتو نظريه اعتباريات مي پردازد. از ديدگاه علامه ما با دو دسته علوم و بالتالي دو معيار متفاوت براي وحدت و تمايز و به تبع طبقه بندي علوم مواجه هستيم. وي در ساحت علوم برهاني و فلسفي موضوع علم را به عنوان معيار وحدت و تمايز علوم طرح نموده و وجه حاجت علوم برهاني به موضوع را مستدل مي نمايد. در مقابل، با تحليلي كه از اعتباريات ارايه مي نمايد در علوم اعتباري غايت علم را معيار طبقه‌بندي علوم دانسته است.

Classification of knowledge" is one of the most important issues in philosophical epistemology. Considering a comprehensive taxonomy of knowledge is prerequisite to be a scientist; therefore, many philosophers have tried to establish as a classification based on certain philosophical and logical foundations. By the same token, many philosophers in the Islamic ages, especially Allame Tabatabaei, have presented specific classifications according to their philosophical attitudes. This study tries to carry out a detailed analysis of classification of knowledge based on Allame Tabatabaei and an abstract of his principles, by which he argues about subject, method and objectives of various ramifications of knowledge as well as Human faculties of Understanding.