تأثير دوره‌هاي ترسالي و خشكسالي بر ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي آبخوان در بخش شرقي دشت گرگان

Effect of Wet and Drought Periods on Physico -Chemical Properties of Groundwater Resources in the Eastern Part of Gorgan Plain

وقوع خشكسالي­­‌ها و ترسالي­‌ها مي‌­تواند برويژگي­‌هاي كمي و كيفي آب­هاي سطحي و زيرزميني تاثيرگذار باشد. در پژوهش حاضر، ابتدا با استفاده از آمار 23 سالۀ بارش مربوط به چهار ايستگاه هواشناسي و با محاسبۀ شاخص SIAP، دورۀ خشكسالي و ترسالي سه ساله تعيين شد. به‌‌منظور بررسي ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي آب زيرزميني، پس از بررسي آمار چاه‌­هاي مشاهده‌­اي در بخش شرقي دشت گرگان، تعداد 14 حلقه چاه عميق و نيمه­‌عميق انتخاب شد. به‌منظور ارزيابي آب در بخش كشاورزي از سه معيار EC، SAR و Na% و براي ارزيابي آب در بخش شرب از نمودار شولر استفاده شد. به‌منظور بررسي اختلاف معني­‌داري بين ويژگي‌هاي فيزيك و شيميايي آب زيرزميني در سه دورۀ ترسالي، خشكسالي و طولاني­‌مدت، از آزمون F در سطح احتمال 0.05 استفاده شد. نتايج نشان داد كه كيفيت آب چاه‌­هاي نيمه­‌عميق در هر دو بخش كشاورزي و شرب به‌مراتب بهتر از چاه­‌هاي عميق است. براساس نمودار پايپر، رخسارۀ شيميايي چاه­هاي نيمه­‌عميق، تنوع كم‌تري نسبت به چاه­‌هاي عميق دارد. نتايج مربوط به هر دو نوع چاه ­عميق و نيمه‌­عميق نشان داد كه رخساره‌هاي شيميايي در دورۀ خشكسالي تمايل بيشتري براي رسيدن به تركيب آب دريا نشان مي‌دهند. نتايج آزمون F نشان داد كه با احتمال 95% بين پارامترهاي كيفي آب زيرزميني در آبخوان نيمه‌­عميق در دورۀ­ ترسالي و خشكسالي اختلاف معني­‌دار وجود دارد. در مقابل وقوع دوره­‌هاي ترسالي و خشكسالي در محدودۀ مورد مطالعه تأثير چنداني بر ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميايي آبخوان عميق نداشته است.

The occurrence of droughts and wet periods can affect the quantity and quality of surface and groundwater. In the present study, the 3-year drought and wet periods were determined using 23-year rainfall data of four meteorological stations and the SIAP index. To investigate the physicochemical properties of groundwater, after considering the data of observation wells in the Eastern part of Gorgan plain, 14 deep and semi-deep wells were selected. Then, three criteria of EC, SAR, and Na were used to assess the water in the agricultural sector and the Schoeller diagram was used to assess the water in the drinking sector. To estimate the significant differences between the physicochemical properties of groundwater in the three periods of the wet period, drought, and long-term, an F-test at the probability level of 0.05 was used. The results revealed that the water quality of semi-deep wells is better than for deep wells in agriculture and drinking water sections. Based on the Piper diagram, the chemical facies of semi-deep wells are less diverse than deep wells. The results of both deep and semi-deep wells showed that chemical facies in the dry season show a greater tendency to achieve seawater composition. The results of the F test showed that there is a significant difference with 95% probability between groundwater quality parameters in semi-deep aquifers in wet and dry periods. In contrast, the occurrence of wet and dry periods in the study area had little effect on the physicochemical properties of deep aquifers.