كليدواژه :
بعد , عامل , سازه , ساختار عاملي , آزمون چندگزينه اي , داده هاي دو ارزشي
چكيده فارسي :
هدف اين پژوهش مقايسه روش هاي تعيين تعداد ابعاد براساس داده هاي آزمون هاي سراسري و تعيين تعداد ابعاد موجود در اين داده هاست.
روش پژوهش
پس از بررسي پيشينه نظري و تجربي، از داده هاي آزمون هاي رياضي (گروه رياضي)؛ شيمي (گروه تجربي)؛ و فلسفه-منطق (گروه انساني) سال 1395 براي تحليل استفاده شد.
يافته ها
تحليل داده ها با يازده روش تحليل ابعاد، 34 شاخص مبتني بر اين روش ها و نيز روش هاي نموداري تحليل خوشه سلسله مراتبي، تحليل شبكه اكتشافي و نقشه حرارتي نشان داد كه روش هاي مختلف بسته به ماهيت، عامل يا عوامل كلي، اختصاصي و يا خوشه هاي سوال موجود در آزمون ها را منعكس مي كنند. نتايج حاصل از تحليل ها نشان داد تك بعدي بودن ضروري (essential unidimensionality) در اكثر موارد به معني دقيق آن برقرار نيست و دست كم در آزمون هاي تخصصي سراسري سال 1395 ساختار از نوع عامل دوگانه (bifactor) است. با اين تفاوت كه ساختار دوگانه حاصل با مشخصات مدل دوگانه موجود در پيشينه همخواني ندارد. يعني هر سوال علاوه بر عامل كلي با بيش از يك عامل اختصاصي ارتباط دارد كه به ساختار پيچيده يا نسبتا پيچيده منجر مي شود.
نتيجه گيري
براساس نتايج تحليل عاملي كل داده ها و تحليل عاملي غيرخطي افزايش تدريجي مجانب پايين باعث كاهش تعداد ابعاد مي شود. پيشنهاد مي شود براي تعيين ابعاد آزمون هاي سراسري از تركيب چند روش استفاده شود. به علاوه به هنگام تحليل ميزان اشباع عامل كلي، كه در ميزان همبستگي بين سوال ها منعكس مي شود، لحاظ كردن مجانب پايين، نوع برخورد با پاسخ هاي سفيد و مقايسه نتايج حاصل از كل داده ها با داده هاي كامل (داده هاي بدون پاسخ سفيد) مي تواند در اين خصوص مفيد باشد. به علاوه ميزان برازش عامل هاي حاصل از روش هاي مختلف اكتشافي به داده ها با استفاده از روش هاي تاييدي نيز بررسي شده و در نهايت به تفسيرپذيري مدل حاصل نيز توجه گردد.
چكيده لاتين :
The present study aimed to compare the dimensionality assessment
methods using National Entrance Exam data and determine the number of dimensions
in the exam’s data.
Methods: The data from mathematics (mathematics group), chemistry (experimental
sciences group) and Philosophy-logic (humanities group) sub-tests of the National
Entrance Exam in 2016 AD (1395 solar) were used for analysis.
Results: Analysis based on 11 methods resulted in 34 related indices and graphical
methods, such as hierarchical cluster analysis, exploratory graph analysis and heat map
revealed that different methods, depending on their nature, resulted in general factors,
specific factors, and a cluster of items. Results showed that the required unidimensionality
did not exist in most cases, and the structure of the specialized national
exam in 2016 was bi-factorial. The only difference was that the resulting bi-factor
structure did not match the specifications of the previous bi-factor model (i.e., a general
factor and several specific factors unrelated to each other and the general factor, so that
each item is merely related to one specific factor in addition to the general factor). In
other words, besides correlating with the general factor, each item is related to more
than one specific factor whose result was a complex or a relatively complex structure.
Factor analysis of the total data and nonlinear factor analysis revealed that a gradual
increase in lower asymptote reduced the number of dimensions.
Conclusion: It is recommended to apply a combination of methods to find the
dimensions of the National Entrance Exam. In addition, the extent of general factor
saturation, reflected in item correlations, considering lower asymptote, the way of
dealing with omitted responses in analysis, and comparing results of all data with
complete data (data without missing values) can be useful for dimensionality
assessment. Furthermore, researchers should consider checking the fit of the models
extracted from different explanatory methods by confirmatory factor analysis and the
interpretation of the extracted model.
