ارزيابي خطر فرسايش بادي دشت ابركوه با بهره‌گيري از تصاوير ماهواره‌اي لندست

Evaluation of Wind Erosion Risk in Abarkouh Plain Using Landsat Satellite Imageries

فرسايش بادي از مخاطره هاي طبيعي در مناطق خشك و نيمه خشك است كه با فرآيند كنده شدن و جابجايي ذرات خاك توسط باد همراه است. شاخص خطر فرسايش بادي (WEHI) چهارچوبي از مدل‌سازي فرسايش بادي است كه با در نظر گرفتن مجموعه‌اي از آستانه‌هاي سطحي، اقليمي و با بهره‌گيري از سيستم اطلاعات جغرافيايي، حساسيت زمين نسبت به فرسايش بادي را تعيين مي­كند. هدف از پژوهش حاضر، ارزيابي خطر فرسايش بادي رخساره‌هاي زيستي-ژئومورفولوژي متنوع دشت ابركوه واقع در استان يزد با بهره‌گيري از مدل خطر فرسايش بادي WEHI در سال‌هاي 1382 تا 1396 است. در اجراي مدل، از سه مولفه فراواني بادهاي فرساينده، درصد اراضي بدون پوشش و رطوبت سطحي خاك استفاده شد و نقشه خطر فرسايش بادي در سه طبقه كم، متوسط و شديد توليد شد. به‌منظور ارزيابي كارآيي مدل، از داده‌هاي عمق نوري هواويزها بهره گرفته شد و دقت و معني‌داري مدل تأييد گرديد (0.01= α). نتايج نشان داد كه 107369 هكتار بر سطح اراضي با خطر فرسايش بادي شديد افزوده شده است. فرسايش بادي در منطقۀ مورد مطالعه به‌ويژه در رخساره‌هاي زيستي – ژئومرفولوژي درياچۀ نمكي كوير و اراضي شور در حال گسترش است. در اراضي كشاورزي و داراي پوشش گياهي تقريباً متراكم، خطر فرسايش بادي كم است. اين موضوع مي‌تواند اراضي بالادست منطقه را نسبت به مخاطرة حاصل از توفان‌هاي نمكي با پيامدهاي زيستي، اقتصادي و اجتماعي مواجه سازد.

Wind erosion is one of the problems in arid and semi-arid regions that is associated with the process of detachment and transportation of soil particles by wind. The Wind Erosion Risk Index is a framework for modelling wind erosion that examines the sensitivity of land to wind erosion based on a set of surface and climate thresholds. The purpose of the study is to assess the risk of wind erosion in various geobiofaces at Abarkouh plain, Yazd province, using the WEHI model from 2003 to 2017. Three factors including frequency of erosive winds, percentage of bare land and soil surface moisture were used to run the model. Wind erosion risk map was produced under three categories: low, moderate and severe. To evaluate the effectiveness of the model, aerosol optical depth (AOD) data were used that confirmed the accuracy and significance of the model (α=0.01). The results showed that 107,369 ha of lands in the severe wind erosion category was increased. Wind erosion is widespread in the study area, particularly in the geobiofaces of the salt-lake and saline lands. The risk of wind erosion is reduced only on near-dense farmlands. This may expose the land upstream of the study area to the hazards of salt storms given biological, economic and social threats.