پيش‌بيني خودكنترلي براساس مهارت‌هاي اجتماعي و رفتاري دانش‌آموزان با نيازهاي ويژة ذهني آموزش‌پذير دبستان‌هاي استثنايي شهر تهران

Prediction of Self-control based on Social and Behavioral Skills of the Educable Mentally Retarded Students of the Exceptional Primary Schools of Tehran

هدف پژوهش حاضر پيش‌بيني خودكنترلي براساس مهارت‌هاي اجتماعي و رفتاري دانش‌آموزان با نيازهاي ويژة ذهني آموزش‌پذير دبستان‌هاي استثنايي شهر تهران انجام گرفت. روش پژوهش توصيفي - همبستگي بود. جامعة آماري پژوهش همة دانش‌آموزان دختر و پسر با نيازهاي ويژة ذهني آموزش‌پذير در دبستان‌هاي استثنايي شهر تهران در سال تحصيلي 97-1396، شامل 196 دانش‌آموز (87 دختر و 109 پسر) بود كه با روش نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌اي از ميان آنان انتخاب شدند. داده‌ها با پرسشنامه‌هاي مهارت‌هاي اجتماعي و رفتاري گرشام و اليوت- فرم‌ معلم (1990) و خودكنترلي كندال و ويلكاكس (1979) جمع‌آوري شد. روايي صوري و محتوايي پرسشنامه‌ها با نظر متخصصان علوم تربيتي، و پايايي آن‌ها به روش آلفاي كرونباخ به ترتيب، با ضرايب 0/93 و 0/83 تأييد شد. يافته‌ها نشان داد بين ابعاد مختلف مهارت‌هاي اجتماعي (همكاري، قاطعيت و خويشتن‌داري) با خودكنترلي در دانش‌آموزان دختر و پسر رابطة مثبت وجود دارد و بين دو بعد از مشكلات رفتاري (رفتار بيروني و بيش‌فعالي) با خودكنترلي رابطة منفي وجود دارد، اما بين بعد رفتار دروني با خودكنترلي رابطة معناداري وجود ندارد. تحليل رگرسيون چندگانه نشان داد ابعاد مهارت‌هاي اجتماعي و رفتاري خودكنترلي را در دانش‌آموزان با نيازهاي ويژة ذهني آموزش‌پذير دختر (F= 39.40, P <0.01) و پسر (F= 55.182, P <0.01) پيش‌بيني مي‌كنند. نتايج تحليل واريانس يك‌‌طرفه نشان داد خودكنترلي در دانش‌آموزان با نيازهاي ويژة آموزش‌پذير براساس تحصيلات مادر و پدر، طبقة شغلي سرپرست خانواده و سن آن‌ها تفاوت معناداري ندارد. همچنين، خودكنترلي در دانش‌آموزان با نيازهاي ويژة ذهني آموزش‌پذير دختر و پسر تفاوت معناداري نداشت.

The purpose of this study was to predict self-control based on social and behavioral skills of the educable mentally retarded students at the exceptional primary schools of Tehran. The research method was descriptive correlational. Statistical population of this study included all male and female educable mentally retarded students in Tehran's exceptional primary schools in the academic year of 2017-2018 which 196 students (87 girls and 109 boys) were selected by cluster random sampling as the research sample. To collect data, standard social skills rating system- teacher form (Gresham & Elliott, 1990) and self-control measures (Kendall and Wilcox, 1979) were used. The face and content validity of the questionnaires according to the experts of the educational sciences and their reliability were confirmed by the Cronbach's alpha method with coefficients of 0.93 and 0.83, respectively. Findings showed that there is a positive and significant relationship between different dimensions of social skills (cooperation, assertion and self-control) with self-control in male and female students. There is a negative and significant relationship between two dimensions of behavioral problems (extraversion and hyperactivity) with self-control, but there is no significant relationship between introversion and self-control. Multivariate regression analysis showed that dimensions of social and behavioral skills significantly predicted self-control of female educable mentally retarded students (F= 39.40, P <0.01) and self-control of male educable mentally retarded students (F= 55.182, P <0.01). The results of one-way ANOVA indicated that there was no significant difference between self-control in educable retarded students based on the mother and father's education, the occupation level of the head of household and their age. Also, there was no significant difference between self-control in male and female educable mentally retarded students. Therefore, the results of the research show that improvement of social skills in mentally retarded students leads to self-control in them.